وقف كرد، همچنين مى‌توان مالى را براى زندگان و بعد از آنها براى كسانى كه بعداً به دنيا مى‌آيند وقف نمايد، مثلاً چيزى را براى اولاد خود وقف كند كه بعد از آنان وقف نوه‌هاى او باشد و هر دسته‌اى بعد از دسته ديگر از وقف استفاده كند.

[مسأله 2684]

مسأله 2684 اگر چيزى را بر خودش وقف كند مثل آن كه دكانى را وقف كند كه عايدى آن را (1) بعد از مرگ او خرج مقبره‌اش نمايند (2) صحيح نيست. ولى اگر مثلاً مالى را بر فقرا وقف كند و خودش فقير شود، مى‌تواند (3) از منافع وقف استفاده نمايد (4)

(1) زنجانى : تمام يا قسمتى از عايدى آن را. .

(2) سيستانى : خرج اَداى ديون يا استيجار براى عبادات او نمايند. .

(3) اراكى : بنا بر احتياط واجب نمى‌تواند. .

(4) سيستانى : اگر مثلاً منزلى را براى اسكان فقرا وقف كند و خودش فقير شود، مى‌تواند در آن ساكن شود، و امّا اگر وقف كند كه اجارۀ آن را ميان فقرا توزيع كنند و خودش فقير شود گرفتن او از آن مال محلّ اشكال است.

مكارم : مسأله هرگاه كسى چيزى را براى خودش وقف كند (مثل آنكه ملكى را وقف كند كه عايدى آن صرف خودش شود، يا بعد از مرگ او خرج مقبره‌اش نمايند) صحيح نيست، ولى اگر مثلاً مدرسه يا مزرعه‌اى را وقف بر طلاب كند و خودش طلبه باشد، مى‌تواند مانند سايرين از منافع وقف استفاده نمايد.

[مسأله 2685]

مسأله 2685 اگر براى چيزى كه وقف كرده متولّى معين كند بايد مطابق قرارداد او رفتار نمايد. و اگر معين نكند (1) ، چنانچه بر افراد مخصوصى مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد (2) (راجع به چيزهايى كه مربوط به مصلحت وقف است كه در نفع بردن طبقات بعد نيز دخالت دارد اختيار با حاكم شرع است و راجع به چيزهايى كه مربوط به نفع بردن طبقۀ موجود است (3)) اگر آنها بالغ باشند، اختيار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند، اختيار با ولىّ ايشان است و براى استفادۀ از وقف اجازۀ حاكم شرع لازم نيست.

(1) مكارم : اگر از قبيل اوقاف عامّه (مانند مسجد و مدرسه) باشد تعيين متولّى وظيفۀ حاكم شرع است و اگر وقف خاص باشد (مانند ملكى كه وقف بر اولاد است) ، در مورد كارهايى كه مربوط به مصلحت وقف و منفعت طبقات بعد مى‌باشد، احتياط آن است كه نسل موجود و حاكم شرع با موافقت يكديگر تعيين متولّى كنند و اگر تنها مربوط به منافع طبقۀ موجود است اختيار آن با خود آنهاست در صورتى كه بالغ باشند؛ و اگر بالغ نباشند اختيار با ولىّ آنهاست.

(2) خوئى ، سيستانى : اختيار ( سيستانى : در استفاده از آن) با خود آنان است و اگر بالغ نباشند، اختيار با ولىّ ايشان است و براى استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نيست ( سيستانى : ولى براى آنچه مصلحت وقف يا مصلحت نسلهاى آينده است مثل تعمير كردن وقف و اجاره دادن آن به نفع طبقات بعدى اختيار با حاكم شرع است) .

زنجانى : و آنها بالغ و عاقل باشند و سفيه نباشند اختيار با خود آنان است و اگر نابالغ يا ديوانه