مسأله اختصاصى

بهجت : مسأله 2124 اگر انسان قسم بخورد كه كار واجب يا مستحبّى را انجام دهد و يا معصيت يا مكروهى را ترك كند، بايد به مفاد قسم عمل كند و مخالفت آن كفّاره دارد.

[مسأله 2674]

مسأله 2674 اگر انسان از روى فراموشى يا ناچارى (1) به قسم عمل نكند، كفّاره بر او واجب نيست و همچنين است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننمايد (2) . و قسمى كه آدم وسواسى مى‌خورد، مثل اين كه مى‌گويد و اللّٰه الآن مشغول نماز مى‌شوم و بواسطۀ وسواس مشغول نمى‌شود، اگر وسواس او طورى باشد كه بى‌اختيار به قسم عمل نكند كفّاره ندارد.

(1) خوئى ، سيستانى : [و]يا غفلت. .

تبريزى : [و]يا ندانستن. .

(2) مكارم : اگر از روى فراموشى يا اجبار و اضطرار به قسم عمل نكند كفّاره ندارد. .

بهجت : مسأله تخلّف از قسم در صورت اضطرار يا فراموشى كفّاره ندارد.

[مسأله 2675]

مسأله 2675 كسى كه قسم مى‌خورد (1) اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مى‌باشد (2) ولى اگر براى اين كه خودش يا مسلمان ديگرى را (3) از شرّ ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهى واجب مى‌شود (4) و اين جور قسم خوردن غير از قسمى است كه در مسائل پيش گفته شد.

(1) خوئى ، سيستانى ، تبريزى : كه حرف من راست است. .

(2) سيستانى : اگر دروغ باشد حرام است بلكه قسم دروغى كه در مقابل فصل منازعات خورده مى‌شود، از گناهان بزرگ مى‌باشد. .

(3) زنجانى : مسلمان يا غير مسلمان را (كه اموال وى احترام دارد) . .

(4) اراكى : امّا اگر بتواند توريه كند، يعنى موقع قسم خوردن، طورى نيّت كند كه دروغ نشود بنا بر احتياط واجب بايد توريه كند، مثلاً اگر ظالمى بخواهد كسى را اذيت كند و از انسان بپرسد كه او را نديده‌اى و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، احتياط آن است كه بگويد: او را نديده‌ام و قصد كند كه از پنج دقيقه پيش نديده‌ام. و اين جور قسم خوردن غير از قسمى است كه در مسائل پيش گفته شد.

گلپايگانى ، خوئى ، تبريزى ، صافى : امّا اگر بتواند توريه كند، يعنى موقع قسم خوردن طورى نيّت كند كه دروغ نشود ( گلپايگانى ، صافى : بنا بر احتياط واجب بايد خوئى ، تبريزى : بهتر اين است كه) توريه نمايد مثلاً اگر ظالمى بخواهد كسى را اذيّت كند و از انسان بپرسد كه او را نديده‌اى؟ و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، بگويد او را نديده‌ام و قصد كند كه از پنج دقيقه پيش نديده‌ام.

زنجانى : امّا اگر بتواند توريه كند يعنى موقع قسم خوردن طورى نيّت كند كه دروغ نشود، بنا بر احتياط مستحبّ توريه نمايد، مثلاً اگر ظالمى بخواهد كسى را اذيّت كند و از انسان بپرسد كه او را نديده‌اى و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، احتياط مستحبّ آن است كه بگويد او را نديده‌ام و قصد كند كه مثلاً از پنج دقيقه پيش نديده‌ام.

سيستانى : امّا اگر بتواند توريه كند و توجّه به آن هم داشته باشد احتياط واجب اين