صحرايى است كه حكم آن گذشت.

[مسأله 1824]

مسأله 1824 اگر در رودخانه‌هاى بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهرى بيرون آورد، (چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى‌آيد (1) ، بايد خمس آن را بدهد.

(1) [قسمت داخل پرانتز در رسالۀ آيت اللّٰه سيستانى نيست]

مكارم : مسأله جواهراتى كه از رودخانه‌هاى بزرگى كه محلّ پرورش جواهر و صيد صدف است بيرون مى‌آورند نيز خمس دارد.

[مسأله 1825]

مسأله 1825 اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد (1) كه قيمت آن 18 نخود طلا يا بيشتر باشد، بايد خمس آن را بدهد (2) و چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به دست آورد (3) اگر قيمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد (4) در صورتى كه اين كار كسبش باشد و به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد.

(1) خوئى : بايد خمس آن را بدهد. بلكه چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به دست آورد، بنا بر احتياط خمس آن واجب است. [پايان مسأله]

تبريزى : بايد خمس آن را بدهد و چنانچه از روى آب يا از كنار دريا بدست آورد در صورتى خمس آن واجب است كه به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زيادتر باشد.

(2) سيستانى : بلكه چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به دست آورد، باز هم همين حكم را دارد. [پايان مسأله]

(3) اراكى : بنا بر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد، هر چند قيمت آن كمتر از 18 نخود طلا باشد. [پايان مسأله]

صافى : اگر قيمت آن به مقدار 18 نخود طلا برسد، بنا بر احتياط همين حكم را دارد، بلكه اگر به مقدار نصاب هم نرسد بنا بر احتياط خمس آن را بدون استثناء مئونۀ سال بپردازد.

(4) گلپايگانى ، فاضل : بنا بر احتياط، خمس آن واجب است.

مكارم : مسأله «عنبر» مادۀ خوشبويى كه از دريا مى‌گيرند، هرگاه به وسيلۀ غوّاصى بيرون آورند خمس دارد و اگر از روى آب، يا كنار دريا به دست آورند باز هم بنا بر احتياط واجب بايد خمسش را بدهند.

[مسأله 1826]

مسأله 1826 كسى كه كسبش غوّاصى يا بيرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد و چيزى از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آن را بدهد.

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

[مسأله 1827]

مسأله 1827 اگر بچه‌اى معدنى را بيرون آورد (يا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد (1) يا گنجى پيدا كند، يا بواسطۀ فرو رفتن در دريا جواهرى بيرون آورد (2) ولىّ او بايد خمس آنها را بدهد (3)

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست