كارى كند كه از آن بفهمند رجوع كرده است (3)

(1) مكارم : بدون آن كه صيغه عقد تازه‌اى بخواند. .

(2) زنجانى : اوّل: حرفى بزند كه از آن فهميده شود كه او را دوباره زن خود قرار داده است، يا كارى كند كه از آن اين مطلب فهميده شد مثلاً همسر خود را ببوسد. .

(3) اراكى : مانند جماع و بوسيدن و لمس كردن و ساير كارهايى كه بين زن و شوهر انجام مى‌گيرد.

فاضل : بنا بر اين با هر لفظ و عبارت يا عملى كه بفهماند او را مجدّداً زن خود قرار داده است، رجوع محقّق مى‌شود و ظاهر اين است كه به نزديكى كردن، رجوع محقّق خواهد شد، اگر چه قصد رجوع نداشته باشد.

خوئى ، تبريزى ، سيستانى : دوم: كارى كند و به آن كار قصد رجوع كند و ( خوئى ، تبريزى : ظاهر اين است كه) به نزديكى كردن، رجوع محقق مى‌شود اگر چه قصد رجوع نداشته باشد. ( سيستانى : و امّا بوسيدن و دست زدن با شهوت محلّ اشكال است، و بنا بر احتياط واجب اگر نخواهد رجوع كند بايد دوباره طلاق بدهد) .

بهجت : دوم: كارى كند كه زن از آن بفهمد رجوع كرده است.

زنجانى : دوم: با همسر خود نزديكى كند، كه اگر بدون قصد رجوع هم چنين كارى را انجام دهد، رجوع به حساب مى‌آيد.

[مسأله 2525]

مسأله 2525 براى رجوع كردن لازم نيست مرد (1) شاهد بگيرد، يا به زن خبر دهد، بلكه اگر بدون اين كه كسى بفهمد، بگويد (2) به زنم رجوع كردم صحيح است (3)

(1) بهجت : دو مرد. .

(2) اراكى : پيش خود بگويد. .

(3) گلپايگانى ، صافى ، فاضل ، نورى : ولى ( فاضل : مستحبّ است براى رجوع كردن شاهد بگيرند امّا) اگر بعد از تمام شدن عدّه، مرد بگويد كه در عدّه رجوع نموده‌ام لازم است اثبات نمايد.

خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : اگر بدون اين كه كسى بفهمد خودش رجوع كند، رجوعش صحيح است. ولى اگر بعد از تمامى عدّه، مرد بگويد كه در عدّه رجوع نموده‌ام ( سيستانى ، زنجانى : و زن تصديق نكند) لازم است ( سيستانى ، زنجانى : مرد ادّعاى خود را) اثبات نمايد.

[مسأله 2526]

مسأله 2526 مردى كه زن خود را طلاق رجعى داده، اگر مالى از او بگيرد و با او صلح كند كه ديگر به او رجوع نكند (1) ، حقّ رجوع از بين نمى‌رود (2)

(1) اراكى : مصالحه باطل است و. . اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

خوئى ، تبريزى : اين مصالحه اگرچه صحيح است و لازم است كه رجوع ننمايد، ولى حقّ رجوع او از بين نمى‌رود و در صورتى كه رجوع كند، طلاقى كه داده موجب جدايى نمى‌شود.

سيستانى ، زنجانى : اين مصالحه اگر چه صحيح است و واجب است كه رجوع ننمايد، ولى حقّ رجوع او از بين نمى‌رود و در صورتى كه رجوع كند، ازدواج دوباره برقرار خواهد شد.

مكارم : يا حقّ رجوع نداشته باشد. .

صافى : اگر چه بايد رجوع ننمايد ولى حقّ رجوع او از بين نمى‌رود و اگر رجوع كرد