صافى : مسأله پرداخت خمس ماهى و حيوانات ديگرى كه انسان با فرو رفتن و يا بدون فرو رفتن در دريا مى‌گيرد در صورتى كه صرف در مئونۀ سال نشده باشد واجب است.

[مسأله 1822]

مسأله 1822 اگر انسان بدون قصد اين كه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتفاقاً جواهرى به دستش آيد (1) در صورتى كه قصد كند كه آن چيز ملكش باشد بايد خمس آن را بدهد (2)

(1) اراكى : بنا بر احتياط واجب خمس آن را بدهد.

خوئى ، تبريزى : بنا بر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.

گلپايگانى ، صافى : و قصد تملك آن را بنمايد بنا بر احتياط واجب اگر به حدّ نصاب باشد ( گلپايگانى : بدون كم كردن مئونه سال) بايد خمس آن را بدهد.

سيستانى : و قصد تملك آن را نمايد بايد خمس آن را بدهد بلكه احتياط واجب آن است كه در هر حال خمس آن را بدهد.

نورى : بايد خمس آن را بدهد.

(2) بهجت : بنا بر أظهر بايد خمس آن را بدهد.

مكارم : مسأله لازم نيست انسان به قصد صيد جواهرات در دريا فرو برود بلكه اگر به قصد ديگرى برود و جواهراتى به دستش آيد بايد خمس آن را بدهد.

[مسأله 1823]

مسأله 1823 اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد و در شكم آن جواهرى پيدا كند (كه قيمتش هيجده نخود طلا يا بيشتر باشد (1) چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر است (2) بايد خمس آن را بدهد و اگر اتفاقاً جواهر بلعيده باشد احتياط آن است كه حكم گنج را در آن جارى كنند (3)

(1) مكارم : قيمتش بعد از كم كردن مخارج، به حدّ نصاب برسد. .

[قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئى ، تبريزى و سيستانى نيست]

(2) سيستانى : اگر به حدّ نصاب برسد. .

(3) اراكى : احتياط مستحبّ است كه خمس آن را بدهد.

خوئى ، گلپايگانى ، صافى ، تبريزى ، نورى : در صورتى خمس آن واجب است ( نورى : لازم است) كه به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.

فاضل : از اين باب خمس ندارد، بلكه از باب ارباح مكاسب بايد تخميس شود.

مكارم : احتياط واجب پرداختن خمس آن است.

سيستانى : احتياط لازم آن است كه هر چند به حد نصاب نرسيده باشد، خمس آن را بدهد.

بهجت : مسأله اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را صيد كند، آن حيوان خمس ندارد ولى اگر در شكم آن حيوان جواهرى پيدا شود، مثل جواهر پيدا شده در شكمِ حيوانِ