مكارم : رجوع كنيد به ذيل مسأله 2241 شرط 5.

[مسأله 2244]

مسأله 2244 بايد قرار معاملۀ مُساقات را پيش از ظاهرشدن ميوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن ميوه و پيش از رسيدن آن قرار بگذارند پس اگر كارى مانند آبيارى يا كار ديگر كه براى زياد شدن ميوه يا خوب شدن آن لازم است (1) باقيمانده باشد، معامله صحيح است وگرنه اشكال دارد (2) اگر چه احتياج به كارى مانند چيدن ميوه و نگهدارى آن داشته باشد (3)

(1) گلپايگانى : اگر كارى كه باعث زيادتى ميوه مى‌شود. .

فاضل ، نورى : اگر كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت و پرورش ميوه لازم است. .

بهجت ، زنجانى : اگر كارى مانند آبيارى كه براى زياد شدن يا بهتر شدن ميوه لازم است. .

صافى : اگر كارى مثل آبيارى كه براى درخت لازم است. .

(2) خوئى ، تبريزى : اگر كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت لازم است باقى نمانده باشد معامله صحيح نيست. .

(3) خوئى ، تبريزى : بلكه اگر كارى كه براى تربيت درخت لازم است باقيمانده باشد صحت معامله محلّ اشكال است.

مكارم : رجوع كنيد به ذيل مسأله 2241، شرط 6.

سيستانى : مسأله لازم نيست قرار معاملۀ مُساقات را پيش از ظاهر شدن حاصل بگذارند، بلكه اگر بعد از ظاهر شدن هم بگذارند، چنانچه كارى مانده باشد كه براى زيادى حاصل يا بهتر شدن آن يا سالم ماندنش از آفات لازم باشد، معامله صحيح است؛ ولى اگر اينچنين كارى باقى نمانده باشد، هر چند كارى كه براى تربيت درخت لازم است يا چيدن ميوه يا نگهدارى از آن باقى مانده باشد، صحت معامله محلّ اشكال است.

مسائل اختصاصى

بهجت : مسأله 1783 در عقد مساقات اگر نسبت به تقسيم امور چيزى را تعيين نكنند، آنچه از كارهاى مساقات كه در هر سال تكرار مى‌شود به عهدۀ عامل است، از قبيل كشت و وسايل كار و اصلاح درختها و آنچه موجب ميوه دادن و ازدياد آن است، و آنچه از مقدّمات كه در يك سال ايجاد مى‌شود و براى سالها باقى مى‌ماند، مثل ديواركشى و وسايل آبيارى و احداث جدولها، به عهدۀ مالك است.

بهجت : مسأله 1784 ماليات زمين زراعتى يا باغ، به عهدۀ مالك است، نه بر عامل مساقات يا مزارعه، مگر آن كه در عقد شرط كرده باشند، كه بايد بر طبق آن عمل كنند.

بهجت : مسأله 1785 اگر در عقد مساقات شرط كنند كه مالك تمام كار مساقات را انجام دهد، عقد باطل است، زيرا با مقتضاى عقد مساقات مخالفت دارد، چون در اين عقد، عامل در مقابل كارى كه انجام مى‌دهد استحقاق سهمى از محصول را پيدا مى‌كند و بدون كار حقّى ندارد.

[مسأله 2245]

مسأله 2245 معاملۀ مُساقات در بوتۀ خربزه (1) و خيار و مانند اينها صحيح نيست (2)

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) فاضل : و هندوانه.

(2) اراكى ، فاضل : اشكال دارد.

خوئى ، تبريزى ، صافى ، زنجانى : بنا بر احتياط صحيح نيست.

سيستانى : بنا بر أظهر صحيح است.

نورى : بنا بر أقوى صحيح است.