مكارم : مسأله هرگاه بعد از تمام شدن مدّت اجاره يا در اثنا بفهمد اجاره باطل بوده، مستأجر بايد مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولى به صاحب ملك بدهد (خواه كمتر از مقدار قرارداد باشد يا بيشتر) پس اگر ارزش معمولى ماهى يك هزار تومان است ولى او به پانصد تومان يا دو هزار تومان اجاره كرده بايد همان يك هزار تومان را بدهد.

[مسأله 2199]

مسأله 2199 اگر چيزى را كه اجاره كرده از بين برود (1) چنانچه در نگهدارى آن كوتاهى نكرده و در استفاده بردن از آن هم زياده روى ننموده، ضامن نيست. و نيز اگر (2) مثلاً پارچه‌اى را كه به خياط داده از بين برود (3) در صورتى كه خياط زياده روى نكرده (4) و در نگهدارى آن هم كوتاهى نكرده باشد، نبايد عوض آن را بدهد (5)

اين مسأله در رسالۀ آيت اللّٰه اراكى نيست

(1) نورى : مثلاً ماشين را براى رفتن از قم به تهران كرايه كرده بود از بين برود. .

(2) [ عبارت « و نيز اگر» در رساله آيت اللّٰه فاضل نيست]

(3) فاضل : يا در آتش سوزى بسوزد. .

(4) گلپايگانى ، صافى : در صورتى كه خياط بر خلاف دستور او عمل نكرده. .

(5) بهجت : لازم نيست عوض آن را بدهد و ادّعاى آنها در اين باره مسموع است.

سيستانى : ضامن نيست.

فاضل : واجب نيست عوض آن را بدهد.

مكارم : مسأله اگر چيزى را كه اجاره كرده تلف شود، يا معيوب گردد چنانچه در نگهدارى آن كوتاهى نكرده و در استفاده از آن زياده روى ننموده باشد ضامن نيست مثلاً اگر پارچه‌اى كه به خياط داده دزد ببرد يا در آتش سوزى از بين برود در صورتى كه در حفظ آن كوتاهى نكرده باشد مسئول نيست ولى اگر بر اثر اشتباه يا هر علت ديگر آن را با دست خود ضايع يا معيوب كرده باشد ضامن است، مگر اين كه عيب از خود جنس باشد مثلاً جنس پارچه طورى است كه با اطوزدن خراب مى‌شود در اين صورت ضامن نيست.

[مسأله 2200]

مسأله 2200 هرگاه صنعتگر چيزى را كه گرفته ضايع كند (1) ضامن است.

اين مسأله، در رسالۀ آيات عظام: اراكى و مكارم نيست

(1) نورى : مثلاً پارچه‌اى را گرفته كه لباس بدوزد، خراب كند و ناقص بدوزد. .

سيستانى : مسأله هرگاه اجير كه مى‌خواهد كارى را بر مال مستأجر انجام دهد مانند خيّاط و صنعتگر، چيزى را كه گرفته ضايع كند، ضامن است.

[مسأله 2201]

مسأله 2201 اگر قصاب سر حيوانى را ببرد و آن را حرام كند، چه مزد گرفته باشد، چه مجّانى سر بريده باشد، بايد قيمت آن را به صاحبش بدهد (1)

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) مكارم : و مزدى هم طلبكار نيست

[مسأله 2202]

مسأله 2202 اگر حيوانى را اجاره كند و معين نمايد كه چقدر بار بر آن بگذارد،