(3) گلپايگانى ، صافى : و نيز اگر. .

خوئى ، تبريزى ، سيستانى : بلكه اگر. .

(4) خوئى ، گلپايگانى ، صافى ، تبريزى : نيز صحيح است.

سيستانى : و مقيّد نكند به خصوص روغن يا شير آن گوسفند، اجاره صحيح است.

زنجانى : چون مقدار روغن را معيّن نكرده‌اند، اجاره باطل است.

[مسأله 2164]

مسأله 2164 اگر كسى بخواهد طلب يا حقّ خود را به ديگرى صلح كند در صورتى صحيح است كه او قبول نمايد (1)

(1) خوئى ، گلپايگانى ، اراكى ، فاضل ، صافى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : ولى اگر بخواهد از طلب يا حقّ خود ( گلپايگانى ، فاضل ، صافى : بدون صلح) بگذرد، قبول كردن او لازم نيست.

مكارم : مسأله اگر كسى بخواهد طلب خود را در برابر چيزى يا بدون عوض، به ديگرى صلح كند، در صورتى صحيح است كه طرف قبول نمايد ولى اگر بخواهد از طلب يا حقّ خود بگذرد قبول كردن طرف لازم نيست و اين نيز نوعى از صلح است.

[مسأله 2165]

مسأله 2165 اگر انسان مقدار بدهى خود را بداند و طلبكار او نداند، چنانچه طلبكار طلب خود را به كمتر از مقدارى كه هست صلح كند مثلاً پنجاه تومان طلبكار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نمايد، زيادى براى بدهكار حلال نيست مگر آن كه مقدار بدهى خود را به او بگويد و او را راضى كند (1) يا طورى باشد كه اگر مقدار طلب خود را مى‌دانست، باز هم به آن مقدار صلح مى‌كرد (2) .

(1) اراكى : يا رضايت مقيد به آن مقدار نباشد، بدين معنى كه اگر مقدار طلب خود را مى‌دانست، باز هم به آن مقدار صلح مى‌كرد.

(2) فاضل : و اگر انسان مقدار بدهى خود را نداند و با طلبكار مصالحه كند، بريء الذّمّه مى‌شود، هر چند مقدار بدهى او كمتر يا بيشتر از مبلغ مورد مصالحه باشد.

مكارم : مسأله اگر انسان با اين كه مقدار بدهى خود را مى‌داند اظهار بى‌اطلاعى كند و طلبكار او نداند و طلب خود را به كمتر از مقدارى كه هست صلح كند صحيح نيست و بدهكار نسبت به مقدار اضافى مديون است، مگر اين كه چنان باشد كه اگر مقدار طلب خود را هم مى‌دانست باز به اين صلح راضى بود.

مسأله اختصاصى

بهجت : مسأله 1717 در عقد صلح كه در آن دو چيز با يكديگر معاوضه مى‌شوند، اگر يكى از آن دو قابل ملكيّت و معامله نباشد، اصل عقد باطل است، و اگر بعد از صلح معلوم شد كه يكى از دو چيزى كه مورد مصالحه واقع شده معيوب است، حقّ فسخ براى كسى كه ضرر ديده ثابت است، و همچنين است اگر يكى از دو طرف مغبون شده باشد.

[مسأله 2166]

مسأله 2166 اگر بخواهند دو چيزى را كه از يك جنس و وزن آنها معلوم است به يكديگر صلح كنند (1) در صورتى صحيح است (2) كه وزن يكى بيشتر از ديگرى نباشد، ولى اگر وزن آنها معلوم نباشد، اگر چه احتمال دهند كه وزن يكى بيشتر از ديگرى است صلح صحيح است (3)