مكارم : مسأله همانگونه كه اشاره شد هزينه سفر حجّ يا زيارتهاى مستحبّى اگر از درآمد همان سال باشد خمس ندارد و اگر ناچار باشد از چند سال قبل اسم‌نويسى كند و هزينه را بدهد جزء مخارج همان سالش محسوب مى‌شود و خمس ندارد، نه در آن سال و نه در سالهاى بعد.

زنجانى : مسأله مالى را كه خرج سفر حجّ و زيارتهاى ديگر بگونه‌اى كه متعارف است مى‌كند خمس ندارد.

[مسأله 1779]

مسأله 1779 كسى كه از كسب و تجارت (1) فايده‌اى برده، اگر مال ديگرى هم دارد كه خمس آن واجب نيست (2) مى‌تواند مخارج سال خود را فقط از فايده كسب حساب كند (3)

(1) سيستانى : يا غير آنها. .

(2) نورى : مانند مالى كه به او هبه كرده‌اند يا آن را از راه ارث بردن بدست آورده است. .

(3) زنجانى : اگر چه از مال ديگر براى مخارج خود صرف كرده باشد.

بهجت : احتياط اين است كه مخارج سال خود را از آن مال بردارد ولى أظهر اين است كه مى‌تواند از در آمد سال هم حساب كند.

مكارم : مسأله كسى كه درآمدى از كسب و كار بدست آورده اگر مال ديگرى هم دارد كه خمس آن واجب نيست يا خمس آن را داده، مى‌تواند آن دو را از هم جدا كند و مخارج سال خود را فقط از فايده كسب آن سال بردارد، امّا اگر مخارج خود را از پولى كه خمس ندارد يا خمسش را قبلاً داده است بردارد، نمى‌تواند اين مخارج را از درآمد آن سال كم كند.

مسأله اختصاصى

بهجت : مسأله 1396 اگر كسى پولى را به صاحب منزلى بدهد براى اين كه در منزل او سكونت كند، اگر بدون اين پول نياز مسكن او تأمين نمى‌شود اين پول جزء مئونۀ سال او حساب مى‌شود.

[مسأله 1780]

مسأله 1780 اگر از منفعت كسب، آذوقه‌اى (1) كه براى مصرف سالش خريده، در آخر سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد (2) و چنانچه بخواهد قيمت آن را بدهد در صورتى كه قيمتش از وقتى كه خريده زياد شده باشد بايد قيمت آخر سال را حساب كند (3)

(1) خوئى ، تبريزى : اگر از منافع كسبش آذوقه‌اى. .

گلپايگانى ، صافى ، زنجانى : اگر آذوقه‌اى. .

سيستانى : اگر از منافعش آذوقه‌اى. .

(2) اراكى ، بهجت : بقيّه مسأله ذكر نشده.

(3) زنجانى : چنانچه بخواهد قيمت آن را بدهد، هر وقت خمس را ادا مى‌كند قيمت آن زمان را بايد حساب كند. براى محاسبۀ خمس مى‌توان هر مال را جداگانه حساب كرد، بنا بر اين كسى كه براى خود سالى قرار داده است، اگر قبل از آن آذوقه تهيّه كرده باشد كه هنوز بر آن سال نگذشته، مى‌تواند خمس آن را ندهد.

مكارم : مسأله اگر از درآمد كسب و كار، آذوقه‌اى براى مصرف سالش خريده، چنانچه چيزى در آخر سال از آن زياد بماند بايد خمس آن را بدهد و احتياط اين است كه حتى اشياء كم