باز خريدار جنس را به او پس مىدهد مىتواند «بيع شرط» كند و اين معنا ضررى به بيع نمىزند.
[مسأله 2127]
مسأله 2127 در معاملۀ بيع شرط اگر چه فروشنده اطمينان داشته باشد كه هرگاه سر مدّت پول را ندهد، خريدار ملك را به او مىدهد معامله صحيح است، ولى اگر سر مدّت پول را ندهد، حقّ ندارد ملك را از خريدار مطالبه كند (1) و اگر خريدار بميرد (2) نمىتواند ملك را از ورثۀ او مطالبه نمايد
. اين مسأله، در رسالۀ آيات عظام: مكارم و بهجت نيست
(1) گلپايگانى ، صافى : بقيّه مسأله ذكر نشده.
(2) اراكى : و پول را سر مدّت ندهد. .
تبريزى : تا پول را نداده. .
فاضل : رجوع كنيد به ذيل مسأله 2126.
[مسأله 2128]
مسأله 2128 اگر چاى اعلا را با چاى پست مخلوط كند و به اسم چاى اعلا بفروشد (1) مشترى مىتواند معامله را به هم بزند.
(1) اراكى : در صورتى كه هنگام معامله مشترى نمىدانسته و بعداً بفهمد، مىتواند معامله را به هم بزند.
گلپايگانى ، صافى : و مشترى نفهمد، بعد كه دانست مىتواند معامله را به هم بزند.
فاضل : و مشترى خبر نداشته باشد، وقتى كه متوجه شود مىتواند معامله را به هم بزند.
[مسأله 2129]
مسأله 2129 اگر خريدار بفهمد (1) مالى را كه گرفته عيبى دارد (2) مثلاً حيوانى را بخرد و بفهمد كه يك چشم آن كور است، چنانچه آن عيب پيش از معامله در مال بوده و او نمىدانسته، (3) مىتواند معامله را به هم بزند، (4) يا فرق قيمت سالم و معيوب آن را معين كند (5) و به نسبت تفاوت قيمت سالم و معيوب از پولى كه به فروشنده داده پس بگيرد مثلاً مالى را كه به چهار تومان خريده، اگر بفهمد معيوب است، در صورتى كه قيمت سالم آن هشت تومان و قيمت معيوب آن شش تومان باشد، چون فرق قيمت سالم و معيوب يك چهارم مىباشد، مىتواند يك چهارم پولى را كه داده يعنى يك تومان از فروشنده بگيرد.
(1) گلپايگانى ، صافى : اگر معامله به مال مشخصى واقع شده باشد و خريدار بفهمد. .
(2) اراكى : و معامله به شخص آن مال واقع شده باشد نه به طور كلّى. .
خوئى ، تبريزى ، سيستانى : اگر خريدار بفهمد مالى ( سيستانى : مال معيّنى) را كه خريده عيبى دارد. .
(3) زنجانى : و مال به همان شكل اوّليۀ خود باقى مانده است، مىتواند معامله را به هم زده و آن مال را به فروشنده برگرداند، و اگر مال را تغيير داده باشد، مثلاً پارچه را بريده يا دوخته يا رنگ كرده است، يا اينگونه تغييرات بدون دخالت فروشنده در مال ايجاد شده باشد، مىتواند به خاطر عيبى كه پيش از معامله در مال بوده و او نمىدانسته، به نسبت تفاوت قيمت سالم و معيوب از پولى كه به فروشنده داده، پس بگيرد، مثلاً مالى را كه به چهار هزار تومان خريده اگر بفهمد معيوب است، در صورتى كه قيمت سالم آن هشت هزار تومان و قيمت معيوب آن شش هزار تومان باشد، چون فرق قيمت سالم و معيوب يك چهارم است، مىتواند يك چهارم پولى