[مسأله 2092]

مسأله 2092 چيزى را كه با وزن خريد و فروش مى‌كنند با پيمانه هم مى‌شود معامله كرد، به اين طور كه اگر مثلاً مى‌خواهد ده من گندم بفروشد با پيمانه‌اى كه يك من گندم مى‌گيرد ده پيمانه بدهد

. اين مسأله، در رساله آيت اللّٰه مكارم نيست

[مسأله 2093]

مسأله 2093 اگر يكى از شرطهايى كه گفته شد (1) در معامله نباشد معامله باطل است، ولى اگر خريدار و فروشنده (2) راضى باشند كه در مال يكديگر تصرّف كنند تصرّف آنها اشكال ندارد (3)

(1) گلپايگانى ، فاضل ، صافى : غير از شرط چهارم. .

(2) اراكى : و كسى كه در آن مال حقّى دارد با قطع نظر از معامله. .

تبريزى : با قطع نظر از آن معامله. .

سيستانى : اگر معامله از جهت نبودن يكى از شرطهايى كه گفته شد غير شرط چهارم باطل باشد ولى خريدار و فروشنده. .

(3) گلپايگانى ، فاضل ، صافى : و در شرط چهارم اگر گرو گيرنده معامله را امضا كند يا مِلك از گرو بيرون بيايد معامله صحيح است.

[مسأله 2094]

مسأله 2094 معاملۀ چيزى را كه وقف شده باطل است، ولى اگر به طورى خراب شود (1) كه نتوانند استفاده‌اى را كه مال براى آنها وقف شده از آن ببرند (2) مثلاً حصير مسجد (3) به طورى پاره شود كه نتوانند روى آن نماز بخوانند، فروش آن (4) اشكال ندارد (5) و در صورتى كه ممكن باشد بايد (6) پول آن را در همان مسجد به مصرفى برسانند كه به مقصود وقف‌كننده نزديكتر باشد.

(1) خوئى ، فاضل ، تبريزى ، زنجانى : يا در معرض خرابى باشد. .

(2) سيستانى : يا در معرض اين جهت باشد. .

(3) مكارم : مثلاً فرش مسجد. .

(4) اراكى : فروش آن با اجازۀ متولى و حاكم شرع. .

سيستانى : فروش آن براى متولّى و كسى كه در حكم اوست. .

(5) مكارم : همچنين مصالح كهنه‌اى كه بعد از تعمير و نوسازى مسجد زياد مى‌آيد، ولى پس از فروختن بايد پول آن را در همان مسجد به همان مصرف برسانند و اگر ممكن نشود به مصرفى كه به مقصود واقف نزديكتر است و اگر نيازى نباشد در مساجد ديگر مصرف كنند.

(6) سيستانى : بايد بنا بر احتياط استحبابى. .

بهجت : مسأله معاملۀ چيزى كه وقف شده باطل است، ولى اگر معلوم شود وقف باطل بوده مثل آنكه واقف بالغ نبوده، يا در نفروختن آن مفسدۀ بزرگترى چون قتل نفس و هتكِ عِرض باشد، يا معلوم باشد كه واقف محلّ خاصّى در نظر نداشته مثل زمينى كه براى حمّام ده وقف كرده باشد، در اين صور فروختن جايز است. امّا در صورت اوّل، خود واقف يا وارث او