(2) نورى : يا در حال بلوغ، سفيه نباشند. .

اراكى ، گلپايگانى ، خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، صافى : سوم: آن كه سفيه نباشند يعنى مال خود را در كارهاى ( گلپايگانى ، صافى : بيخود و) بيهوده مصرف نكنند. .

فاضل : سوم: سفيه نباشند و نيز از تصرّف در اموالشان جهت افلاس، توسط مجتهد جامع الشرائط منع نشده باشند. .

مكارم : [ سوم:]ممنوع التصرف در اموال نبودن (مانند كسانى كه به خاطر ورشكستگى، از طرف حاكم شرع از تصرّف در اموالشان جلوگيرى شده‌اند) . .

(3) [ قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئى ، سيستانى و تبريزى نيست]

(4) گلپايگانى ، صافى : ششم: جنس و عوضى را كه مى‌دهند مالك باشند يا ولايت بر او يا وكالت از طرف او داشته باشند و احكام اينها در مسائل آينده گفته مى‌شود.

مكارم : ششم: آن كه جنسى را كه خريد و فروش مى‌كنند ملك آنها باشد يا از طرف مالك وكيل بوده، يا ولىّ صغير باشند.

زنجانى : مسأله فروشنده و خريدار بايد چند شرط داشته باشند: اوّل: آن كه مميّز باشند. دوم: آن كه عاقل باشند. سوم: آن كه قصد خريد و فروش داشته باشند، پس اگر مثلاً به شوخى بگويد مال خود را فروختم، معامله باطل است. چهارم: آن كه جنس و عوض را كه مى‌دهند مالك يا در حكم مالك (مانند ولىّ و وكيل) باشند. پنجم: آن كه بالغ باشند. ششم: آن كه از كسانى كه نمى‌توانند در مال خود تصرّف كنند و در فصل مستقلى خواهد آمد نباشند. هفتم: آن كه كسى آنها را مجبور نكرده باشد. اين شرط و دو شرط پيشين، در معامله با مال خود لازم است، ولى اگر كسى مال ديگرى را با اجازۀ او معامله كند، لازم نيست اين سه شرط را دارا باشد. شرايط بالا در اكثر معامله‌هاى ديگر (غير از خريد و فروش) نيز شرط مى‌باشد و احكام آنها در مسائل آينده گفته خواهد شد.

[مسأله 2082]

مسأله 2082 معامله با بچۀ نابالغ باطل است، اگر چه پدر يا جدّ (1) آن بچه به او اجازه داده باشند كه معامله كند، (ولى اگر بچه مميز باشد (2) و چيز كم قيمتى را كه معاملۀ آن براى بچه‌ها متعارف است معامله كند اشكال ندارد (3) و نيز اگر طفل (4) وسيله باشد كه پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خريدار برساند (5) يا جنس را به خريدار بدهد و پول را به فروشنده برساند (6) چون واقعاً دو نفر بالغ با يكديگر معامله كرده‌اند معامله صحيح است ولى بايد فروشنده و خريدار يقين (7) داشته باشند كه طفل جنس و پول را به صاحب آن مى‌رساند (8)

(1) اراكى : جدّ پدرى. .

(2) اراكى : اگر بچه، وسيله باشد. .

(3) خوئى ، تبريزى ، سيستانى : معامله با بچۀ نابالغ كه مستقل در معامله باشد باطل است، ( سيستانى : مگر در چيزهاى كم قيمتى كه معامله با بچۀ مميز نابالغ در آنها معمول باشد و) امّا اگر معامله با ولىّ باشد و بچۀ نابالغ مميز فقط صيغۀ معامله را جارى سازد، معامله ( سيستانى : در هر صورت) صحيح است، بلكه اگر جنس يا پول مال ديگرى باشد، و آن بچه وكالتاً از صاحبش آن مال را بفروشد و يا به آن پول چيزى بخرد، ظاهر اين است كه معامله