مانند تخم مرغ و پارچه و بسيارى از ظروف و يا با مشاهده مى‌فروشند مانند بسيارى از حيوانات، اگر تعداد كمتر را به تعداد بيشتر بفروشند اشكال ندارد.

[مسأله 2076]

مسأله 2076 جنسى را كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه مى‌فروشند و در بعضى از شهرها با شماره معامله مى‌كنند (1) ، اگر در شهرى كه آن را با وزن يا پيمانه مى‌فروشند زيادتر بگيرد، ربا و حرام است و در شهر ديگر ربا نيست (2)

(1) گلپايگانى ، صافى : در شهرى كه با وزن، يا پيمانه مى‌فروشند جايز نيست به زيادتر از آن بفروشند و در شهرى كه با شماره مى‌فروشند جايز است به زيادتر از آن بفروشند.

زنجانى : احتياط آن است كه آن جنس را به زيادتر از آن نفروشند، و اگر در شهرى هم با شماره و هم با وزن يا پيمانه معامله شود زياده گرفتن اشكال دارد.

(2) بهجت : در شهر ديگر اگر عددى معامله كند و زيادتر بگيرد ربا نيست.

خوئى ، تبريزى ، سيستانى : مسأله جنسى را كه در ( سيستانى : شهرى يا) غالب شهرها با وزن يا پيمانه مى‌فروشند و در بعضى از شهرها با شماره معامله مى‌كنند، [1]احتياط واجب آن است كه آن جنس را به زيادتر از آن نفروشند و در صورتى كه شهرها مختلف باشند و چنين غلبه‌اى در بين نباشد حكم آن در هر شهرى بر طبق معمول آن شهر است.

مكارم : مسأله جنسهايى كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه فروخته مى‌شود و در بعضى از شهرها با شماره (مانند تخم مرغ كه امروز در بعضى از مناطق با وزن و در بعضى با شماره مى‌فروشند) هرگاه در شهرى كه با وزن يا پيمانه مى‌فروشند زيادتر بگيرند ربا و حرام است و در شهر ديگر اشكال ندارد.

[مسأله 2077]

مسأله 2077 اگر چيزى را كه مى‌فروشد و عوضى را كه مى‌گيرد از يك جنس نباشد زيادى گرفتن اشكال ندارد، پس اگر يك من برنج بفروشد و دو من گندم بگيرد معامله صحيح است.

سيستانى : مسأله در چيزهايى كه با وزن يا پيمانه فروخته مى‌شوند، اگر چيزى را كه مى‌فروشد و عوضى را كه مى‌گيرد، از يك جنس نباشد و معامله نقدى باشد، زيادى گرفتن اشكال ندارد، ولى اگر معامله با مدّت باشد، محلّ اشكال است؛ پس اگر يك من برنج را به دو من گندم تا يك ماه بفروشد، صحت معامله خالى از اشكال نيست.

مكارم : مسأله خريد و فروش چيزهايى كه از يك جنس نيست به هر صورت كه باشد مانعى ندارد، مثل اين كه ده كيلو برنج را به بيست كيلو گندم بفروشند.

[مسأله 2078]

مسأله 2078 اگر جنسى را كه مى‌فروشد و عوضى را كه مى‌گيرد از يك چيز عمل آمده باشد (1) بايد (2) در معامله زيادى نگيرد (3) پس اگر يك من روغن (4) بفروشد و در عوض