صافى : مسأله ساختن مجسمه حرام است و احتياط واجب ترك خريد و فروش آن است.
مكارم : مسأله ساختن و خريد و فروش مجسمه اشكال دارد، ولى خريد و فروش صابون و مانند آن كه روى آنها شكل مجسمه يا نقشهاى برجسته است اشكالى ندارد.
[مسأله 2070]
مسأله 2070 خريدن چيزى كه از قمار، يا دزدى، يا از معاملۀ باطل تهيّه شده (1) (باطل و تصرّف در آن مال (2) حرام است (3) و اگر كسى آن را بخرد (4) بايد به صاحب اصليش برگرداند.
(1) مكارم : حرام و باطل است و تصرّف در آنها جايز نيست و اگر كسى آن را بخرد بايد به صاحب اصليش بازگرداند و اگر صاحب اصليش را نمىشناسد به دستور حاكم شرع عمل كند.
سيستانى : اگر مستلزم تصرّف در آن باشد حرام است و اگر كسى آن را بخرد و از فروشنده بگيرد، بايد به صاحب اصليش برگرداند.
(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئى ، زنجانى و تبريزى نيست]
(3) گلپايگانى ، صافى : باطل و تصرّف در آن معصيت و حرام است. .
(4) اراكى : و تحويل بگيرد. .
فاضل : يا به معاملۀ ديگر به او منتقل شود. .
[مسأله 2071]
مسأله 2071 اگر روغنى را كه با پيه مخلوط است بفروشد، چنانچه آن را معين كند مثلاً بگويد اين يك من روغن را مىفروشم، مشترى (1) مىتواند معامله را به هم بزند (2) ولى اگر آن را معين نكند بلكه يك من روغن بفروشد (3) بعد روغنى كه پيه دارد بدهد، مشترى مىتواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص مطالبه نمايد (4) .
(1) اراكى : در صورتى كه از اوّل نمىدانسته. .
(2) گلپايگانى ، خوئى ، تبريزى ، صافى : معامله به مقدار پيهى كه در آن است باطل مىشود و پولى كه فروشنده براى پيه آن گرفته مال مشترى و پيه مال فروشنده است و مشترى مىتواند معاملۀ روغن خالصى را هم كه در آن است به هم بزند. .
نورى : معامله به مقدار پيهى كه در آن است، باطل مىشود و مشترى مىتواند نسبت به روغن خالصى هم كه در آن است، معامله را به هم بزند. .
سيستانى : در صورتى كه مقدار پيه در آن زياد باشد، به طورى كه آن را روغن نگويند، معامله باطل است؛ و اگر مقدار پيه كم باشد به طورى كه آن را روغن مخلوط با پيه بگويند معامله صحيح است، ولى مشترى خيار عيب دارد و مىتواند معامله را به هم بزند، و پول خود را پس بگيرد؛ و امّا اگر روغن از پيه متمايز باشد، معامله به مقدار پيهى كه در آن است باطل مىباشد و پولى كه فروشنده براى پيه آن گرفته، مال مشترى و پيه، مال فروشنده است و مشترى مىتواند معاملۀ روغن خالصى را هم كه در آن است به هم بزند. .
(3) خوئى ، سيستانى ، تبريزى : در ذمّه بفروشد. .
(4) اراكى : اگر آن را معيّن نكند، بلكه يك من روغن كلّى بفروشد بعد روغنى كه پيه دارد بدهد، معامله صحيح است.