اراكى : مگر آن كه طرفين معامله، قطع نظر از معامله، راضى به تصرّف يكديگر در مال هم باشند. .
مكارم : ولى مىتواند معامله را انجام دهد و قبل از تصرّف در مال، حكم آن را سؤال كرده، مطابق آن عمل كند، ولى اگر در موقع معامله احكام آن را مىدانسته و بعد از معامله شك كند صحيح انجام داده يا نه؟ معامله او صحيح است.
زنجانى : مسأله اگر انسان نداند معاملهاى كه پيشتر انجام داده، صحيح است يا باطل، حكم به صحّت معامله مىشود و مىتواند در مالى كه گرفته تصرّف نمايد.
[مسأله 2053]
مسأله 2053 كسى كه مال ندارد و مخارجى بر او واجب است مثل خرج زن و بچه، بايد كسب كند و براى كارهاى مستحبّ مانند وسعت دادن به عيالات و دستگيرى از فقرا، كسب كردن مستحبّ است.
اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست
مكارم : مسأله كسب و كار و تلاش براى زندگى از طريق تجارت و زراعت و صنعت و مانند آن براى كسانى كه مخارج همسر و فرزند خود را ندارند واجب است، همچنين براى حفظ نظام و تأمين احتياجات جامعۀ اسلامى؛ و در غير اين صورت، مستحبّ مؤكّد است، مخصوصاً براى كمك به فقرا و يا وسعت بخشيدن به زندگى خانواده.
معاملات مكروه
[مسأله 2054]
مسأله 2054 عمدۀ معاملات مكروه از اين قرار است (1) : اوّل: بندهفروشى (2) . دوم: قصابى (3) . سوم: كفنفروشى. چهارم: معاملۀ با مردمان پست (4) پنجم: معامله بين اذان صبح و اوّل آفتاب (5) ششم: آن كه كار خود را خريد و فروش گندم و جو و مانند اينها قرار دهد. هفتم: آن كه براى خريدن جنسى كه ديگرى مىخواهد بخرد داخل معامله او شود (6)
(1) زنجانى : گروهى از معاملات مكروه بوده و كارهايى چند، در معامله كراهت دارد كه عمده آنها عبارتند از: . . .
(2) اراكى : اوّل: بردهفروشى. .
گلپايگانى ، صافى ، نورى : اوّل: مِلكفروشى. . .
خوئى ، تبريزى ، زنجانى : اوّل: مِلكفروشى، مگر اينكه ملك ديگرى با پول آن بخرد. .
(3) اراكى : دوم: شغل قرار دادن ذبح حيوانات. . (4 اراكى : و تنگنظر. .
(5) گلپايگانى ، صافى : پنجم: معامله بين طلوع صبح و اوّل آفتاب. .
(6) زنجانى : هفتم: داخل معامله شدن براى خريدن يا فروختن جنسى كه برادر مؤمن مىخواهد بخرد يا بفروشد. هشتم: فرق گذاشتن بين مشتريهاى مسلمان، مگر به جهت علم و تقوى. نهم: سختگيرى در معامله در جايى كه قيمت عادلانه باشد. ولى چانه زدن و سختگيرى براى اجتناب از زيان ديدن، مستحبّ است. دهم: قسم خوردن اگر راست باشد وگرنه حرام است.