مقدارى است كه مبناى محاسبه فوق مى‌باشد، بنا بر يك محاسبه وزن هر صاع تقريباً 47/3 و بر طبق محاسبه ديگر تقريباً 66/3 كيلوگرم مى‌باشد، همچنين پيشتر اشاره كرديم كه صاع پيمانه بوده و نه وزن مشخّص؛ و اوزان فوق ظاهراً براى گندم متوسط تعيين شده بنا بر اين حجم صاع ما بين 3/4 تا 9/4 ليتر خواهد بود. اين حجم در غلّاتِ سبكتر از گندم، همچون جو؛ و زنى كمتر از اوزان فوق دارد.

[مسأله 1992]

مسأله 1992 كسى كه مخارج سال خود و عيالاتش را (1) ندارد و كسبى (2) هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و عيالاتش را (3) بگذراند فقير است و دادن زكات فطره بر او واجب نيست.

(1) بهجت : خود و خانواده‌اش را. .

(2) فاضل : كسب و كارى. .

(3) بهجت : خود و آنان را. .

مكارم : مسأله غنى كسى است كه مخارج سال خود و عيالاتش را دارد، يا از طريق كسب و كار به دست مى‌آورد و اگر كسى چنين نباشد فقير است؛ زكات فطره بر او واجب نيست و مى‌تواند زكات فطره بگيرد.

مسائل اختصاصى

بهجت : مسأله 1563 كسى كه خرج سال خود، و خانواده‌اش را دارد، فقير نيست و دادن زكات فطره بر او واجب است، و كسى كه فعلاً خرج سال را ندارد، ولى به تدريج به دست مى‌آورد و مصرف مى‌كند، اگر غير از آنچه خرج مى‌كند، با قرض كردن و مانند آن بتواند زكات فطره را بدهد به طورى كه نظم امور او بر هم نخورد و موجب حرج و اجحاف نباشد، بنا بر احتياط واجب بايد زكات فطره را بدهد.

زنجانى : مسأله 2001 كسى كه در ماه رمضان شرايط وجوب زكات فطره را كه در مسأله [1991]گفته شد دارا باشد، چنانچه اين شرايط تا طلوع آفتاب روز عيد فطر باقى باشد، بى‌ترديد زكات فطره بر وى واجب است، بلكه بنا بر احتياط واجب اگر يكى از اين شرايط را تا هنگام طلوع آفتاب روز عيد فطر از دست بدهد، باز زكات فطره تعلق مى‌گيرد. همچنين است در مورد نان خور انسان كه اگر در قسمت آخر ماه رمضان نان‌خور انسان بشمار آيد و اين امر تا طلوع آفتاب روز عيد فطر ادامه يابد، بى‌ترديد زكات فطره بر انسان لازم است. و اگر تا طلوع آفتاب ادامه نيابد، مثلاً آن شخص در اين فاصله از دنيا برود، به احتياط واجب زكات فطره وى لازم مى‌باشد. اين مسأله، مبناى مسائل آينده بوده، ولى به جهت عدم تفاوت بين احتياط واجب و فتوا در عمل، براى سهولت فهم مسائل، بين باقى ماندن شرايط تا طلوع آفتاب و عدم باقى ماندن آن فرقى نخواهيم گذاشت.

[مسأله 1993]

مسأله 1993 انسان بايد فطرۀ كسانى را كه در غروب (1) شب عيد فطر نان‌خور او حساب مى‌شوند بدهد؛ كوچك باشند يا بزرگ، مسلمان باشند يا كافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد يا نه، در شهر خود او باشند يا در شهر ديگر (2) .

(1) گلپايگانى ، صافى : موقع مغرب. .

مكارم : قبل از غروب. .

(2) بهجت : ولى زنى كه ناشزه شده و از تمكين شوهر خوددارى مى‌كند، اگر نانخور او حساب نشود، فطرۀ او بر شوهر واجب نيست.

زنجانى : مسأله زكات فطره تمام نان‌خورهاى انسان لازم است، كوچك باشند يا بزرگ،