و ورثه قرض او را ندهند يا به جهت ديگر انسان نتواند طلب خود را بگيرد، بنا بر احتياط مستحبّ طلبى را كه از او دارد بابت زكات حساب نكند.

[مسأله 1935]

مسأله 1935 چيزى را كه انسان بابت زكات به فقير مى‌دهد لازم نيست به او بگويد كه زكات است بلكه اگر فقير خجالت بكشد، مستحبّ است به طورى كه دروغ نشود به اسم پيشكش بدهد (1) ولى بايد قصد زكات نمايد.

(1) اراكى ، گلپايگانى ، صافى : مستحبّ است به اسم پيشكش بدهد. .

خوئى ، فاضل ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : مستحبّ است مال را به قصد زكات به او داده و زكات بودنش را اظهار ننمايد.

بهجت : مسأله موقع دادن زكات به فقير لازم نيست به او بگويد كه زكات است.

مكارم : مسأله لازم نيست به فقير بگويند كه اين مال زكات است بلكه مى‌توان زكات را به صورت هديه به او داد (البتّه به طورى كه دروغ نشود) ولى در هر حال بايد قصد زكات كند.

[مسأله 1936]

مسأله 1936 اگر به خيال اين كه كسى فقير است به او زكات بدهد، بعد بفهمد فقير نبوده، يا از روى ندانستن مسأله به كسى كه مى‌داند فقير نيست زكات بدهد (1) چنانچه چيزى را كه به او داده باقى باشد، بايد (2) از او بگيرد و به مستحقّ بدهد و اگر از بين رفته باشد (3) ، پس اگر كسى كه آن چيز را گرفته مى‌دانسته يا احتمال مى‌داده كه زكات است (4) ، انسان بايد (5) عوض آن را از او بگيرد و به مستحقّ بدهد، (6) ولى اگر به غير عنوان زكات داده نمى‌تواند چيزى از او بگيرد و بايد از مال خودش زكات را به مستحقّ بدهد، و در همۀ صور مى‌تواند از مال خودش زكات را بدهد و از كسى كه گرفته مطالبه نكند.

(1) خوئى ، تبريزى ، سيستانى : كافى نيست، پس. .

(2) بهجت : مى‌تواند. .

(3) بهجت : أظهر اين است كه گيرنده در صورت جهل ضامن نيست امّا اگر كسى كه آن چيز را گرفته مى‌دانسته يا احتمال مى‌داده كه زكات است و مى‌دانسته كه خودش فقير نيست و ممكن است آن چيز يا عوضش را از او بگيرند، اگر مى‌تواند بايد عوض آن را از او بگيرد و به مستحقّ بدهد و اگر گيرنده ادّعا كند نمى‌دانسته آن مال زكات است، همين كه دهندۀ زكات مى‌گويد: به عنوان زكات داده‌ام، پذيرفته مى‌شود، و در صورت بقاى عين آن مال، حقّ پس گرفتن آن را دارد ولى مى‌تواند پس نگيرد و از مال خود دوباره بدهد.

(4) اراكى ، گلپايگانى ، خوئى ، صافى ، تبريزى : مى‌دانسته كه زكات است. .

(5) خوئى : انسان مى‌تواند. .

(6) اراكى : و در تمام صور مى‌تواند از مال خودش زكات را بدهد و از كسى كه گرفته مطالبه نكند.

گلپايگانى ، خوئى ، تبريزى ، صافى : و اگر نمى‌دانسته زكات است، نمى‌تواند چيزى از او بگيرد و بايد از مال خودش زكات را به مستحقّ بدهد.

سيستانى : اگر كسى كه آن چيز را گرفته، مى‌دانسته زكات است، انسان مى‌تواند عوض آن را از او بگيرد و به مستحقّ بدهد. و اگر نمى‌دانسته زكات است، نمى‌تواند چيزى از او بگيرد و بايد از مال