كه هر دو چيز يك نوع منفعت داشته باشند؛ مثلاً هر دو گوسفند شيرده باشند احتياط لازم آن است كه زكات آن را بدهد.

مكارم : مسأله اگر پيش از تمام شدن ماه يازدهم حيوان را با چيز ديگر عوض كند زكات بر او واجب نيست، ولى اگر آن حيوانات را با گاو و گوسفند و شتر ديگرى عوض كند، مثلاً چهل گوسفند بدهد و چهل گوسفند ديگر بگيرد احتياط واجب آن است كه زكات آن را بپردازد.

[مسأله 1924]

مسأله 1924 كسى كه بايد زكات گاو و گوسفند و شتر را بدهد، اگر زكات آنها را از مال ديگرش بدهد، تا وقتى شمارۀ آنها از نصاب كم نشده، همه ساله بايد زكات را بدهد (1) و اگر از خود آنها بدهد و از نصاب اوّل كمتر شوند، زكات بر او واجب نيست مثلاً كسى كه چهل گوسفند دارد، اگر از مال ديگرش زكات آنها را بدهد تا وقتى كه گوسفندهاى او از چهل كم نشده، همه ساله بايد يك گوسفند بدهد و اگر از خود آنها بدهد تا وقتى به چهل نرسيده، زكات بر او واجب نيست

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) مكارم : و هرگاه از نصاب افتاد ديگر زكات واجب نيست. [پايان مسأله]

مسأله اختصاصى
زكات مال تجارت

سيستانى : مسأله مالى را كه انسان به عقد معاوضه مالك مى‌شود و براى تجارت و منفعت بردن نگاه مى‌دارد بايد بنا بر احتياط واجب با چند شرط زكات آن را بدهد و آن يك چهلم است:1 مالك بالغ و عاقل باشد.2 مال حدّ اقلّ به اندازۀ 15 مثقال طلاى مسكوك يا 105 مثقال نقرۀ مسكوك قيمت داشته باشد.3 يك سال از وقتى كه قصد منفعت بردن كرده است بر آن مال گذشته باشد.4 قصد منفعت بُردن در تمام سال باقى باشد پس اگر در ميان سال از آن قصد منصرف شود و مثلاً قصد صرف آن را در مئونه نمايد، زكات آن واجب نيست.5 مالك بتواند در تمام سال در آن تصرّف كند.6 در تمام سال به مقدار سرمايه يا بيشتر از آن، خريدار داشته باشد، پس اگر در قسمتى از سال به مقدار سرمايه، خريدار نداشته باشد، واجب نيست زكات آن را بدهد.

مصرف زكات

[مسأله 1925]

مسأله 1925 انسان مى‌تواند زكات را در هشت مورد مصرف كند (1) : اوّل: فقير و آن كسى است كه مخارج سال خود و عيالاتش را (2) ندارد (3) و كسى كه صنعت يا ملك يا سرمايه‌اى دارد كه مى‌تواند مخارج سال خود را بگذراند (4) فقير نيست. دوم: مسكين و آن كسى است كه از فقير سخت‌تر مى‌گذراند (5) سوم: كسى كه از طرف امام عليه السلام يا نايب امام مأمور است كه زكات را جمع و نگهدارى نمايد و به حساب آن رسيدگى كند و آن را به امام عليه السلام يا نايب امام يا فقرا برساند (6) چهارم: كافرهايى كه اگر زكات به آنان بدهد به دين اسلام مايل مى‌شوند، يا در جنگ (7) به مسلمانان كمك مى‌كنند (8) پنجم: خريدارى بنده‌ها و آزاد كردن آنان (9) . ششم: بدهكارى كه نمى‌تواند قرض خود را بدهد (10) هفتم: سبيل اللّٰه، يعنى كارى كه مانند ساختن مسجد (11) منفعت عمومى دينى دارد، يا مثل