خوئى ، تبريزى ، سيستانى : پنج يك آن به عهدۀ خود بخشنده است و چيزى بر اين شخص نيست.

[مسأله 1764]

مسأله 1764 اگر از كافر يا كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد (1) ، مالى به دست انسان آيد، واجب نيست خمس آن را بدهد (2)

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) تبريزى : و يا از روى عصيان خمس نداده. .

سيستانى : يا خمس نمى‌دهد. .

(2) گلپايگانى ، صافى : ولى زمينى را كه از كافر ذمّي بخرد كه او از مسلمان خريده و خمسش را نداده باشد بايد خمسش را به شرحى كه گفته مى‌شود بدهد.

فاضل : مسأله اگر كافر يا كسى كه به خمس اعتقادى ندارد چيزى را به انسان هديه بدهد انسان مالك آن مى‌شود و لازم نيست خمس آن را بدهد. بلى اگر آنچه را كه گرفته در طول سال صرف مئونه او نشود و از درآمد سال او زياد بيايد بايد خمس آن را بپردازد.

مكارم : مسأله هرگاه مالى به دست انسان از شخص كافر، يا كسى كه عقيده به خمس ندارد، از طريق تجارت يا غير آن بيايد، دادنِ خمس آن واجب نيست، امّا اگر عقيده به خمس دارد ولى خمس آن را نداده، دادن خمس آن واجب است.

زنجانى : مسأله اگر به شيعۀ دوازده امامى، مالى از پيروان ديگر فرقه‌هاى اسلامى يا از كافران برسد، واجب نيست خمس آن را بدهد.

مسأله اختصاصى

مكارم : مسأله 1485 اگر اجمالاً مى‌دانيم كسى عقيده به خمس دارد و خمس نمى‌دهد ولى نمى‌دانيم خصوص مالى را كه به ما داده خمس به آن تعلق گرفته يا نه، مثل اين كه احتمالاً اموالى از طريق ارث به او رسيده، يا وام گرفته و احتمال مى‌دهيم اين مال از آنها باشد، تصرّف در چنين مالى اشكال ندارد و خمس آن لازم نيست، همچنين قبول دعوت اين گونه اشخاص و يا نماز خواندن در خانۀ آنها جايز است، مگر اين كه بدانيم غذايى را كه تهيّه كرده و يا خانۀ او از پولهايى است كه خمس آن را نداده.

[مسأله 1765]

مسأله 1765 تاجر و كاسب و صنعتگر و مانند اينها (1) از وقتى كه شروع به كاسبى مى‌كنند (2) يك سال كه بگذرد، بايد خمس آنچه را كه از خرج سالشان زياد مى‌آيد بدهند (3) و كسى كه شغلش كاسبى نيست (4) اگر اتفاقاً معامله‌اى كند و منفعتى ببرد (5) بعد از آن كه يك سال از موقعى كه فايده برده بگذرد، بايد خمس مقدارى را كه از خرج سالش زياد آمده بدهد.

(1) فاضل : كه در كسب آنها تدريجاً سود حاصل مى‌شود. .

(2) خوئى ، تبريزى : از وقتى كه منفعت مى‌برند. .

(3) سيستانى : و همچنين است منبرى و امثال او، هر چند درآمد او در مواقع خاصّى از سال باشد، اگر معظم مخارج سال را كفاف دهد و كسى كه شغلى ندارد كه از آن، مخارج زندگى را تحصيل كند و از كمك دولت يا مردم استفاده مى‌كند، يا اتّفاقاً سودى بدست مى‌آورد، بعد از آن كه يك سال از موقعى كه فائده برده بگذرد، بايد خمس مقدارى را كه از خرج سالش زياد