(1) بهجت : بايد بنا بر أظهر. .

(2) سيستانى : ولى اگر زكات در ذمّۀ او واجب باشد، مانند ساير دُيون است.

مكارم : مسأله هرگاه كسى از دنيا برود در حالى كه زكات واجب بر ذمۀ اوست و هم بدهى به مردم دارد اوّل بايد تمام زكات را از مالى كه زكات آن واجب شده بدهند بعد دين او را ادا كنند و اين در صورتى است كه مالى كه زكات به آن تعلق گرفته موجود باشد.

[مسأله 1894]

مسأله 1894 كسى كه بدهكار است و گندم يا جو يا خرما يا انگور هم دارد، اگر بميرد و پيش از آن كه زكات اينها واجب شود، ورثه قرض او را از مال ديگر بدهند (1) هر كدام كه سهمشان به 288 من و 45 مثقال كم برسد (2) بايد زكات بدهد و اگر پيش از آن كه زكات اينها واجب شود، قرض او را ندهند (3) چنانچه مال ميّت فقط به اندازۀ بدهى او باشد (4) (واجب نيست زكات اينها را بدهند و اگر مال ميّت بيشتر از بدهى او باشد (5) ، در صورتى كه بدهى او به قدرى است كه اگر بخواهند اَدا نمايند بايد مقدارى از گندم و جو و خرما و انگور را هم به طلبكار بدهند، آنچه را به طلبكار مى‌دهند زكات ندارد و بقيّه مال ورثه است و هر كدام آنان كه سهمش به اندازۀ نصاب شود، بايد زكات آن را بدهد.

(1) اراكى : اگر بعد از ظاهر شدن حاصل پيش از آن كه زكات اينها واجب شود بميرد اگر ورثه قرض او را قبل از واجب شدن زكات از مال ديگر بدهند. .

(2) گلپايگانى ، صافى ، سيستانى ، زنجانى : هر كدام كه سهمشان به حدّ نصاب برسد. .

بهجت : هر كدام كه سهمشان تقريباً به سيصد من تبريز برسد. .

(3) اراكى : پرداخت زكات واجب نيست، و اگر قبل از ظاهر شدن حاصل بميرد پس از مرگ وى هر كدام از ورثه كه سهمشان به 288 من و 45 مثقال كم برسد بايد زكات آن را بدهد.

(4) بهجت : نيز زكات چنانكه گفته شد واجب است بنا بر أظهر، چه مرگ مالك پيش از ظهور ثمره باشد و خواه بعد از آن و قبل از وجوب زكات، كه در صورت دوم بدون اشكال نيست، و همچنين است اگر مال ميّت بيشتر از بدهى او باشد دادن زكات واجب است بنا بر أظهر.

(5) خوئى ، تبريزى : بايد جنس زكات‌دار را نسبت به مجموع مال ملاحظه كنند به همان نسبت از جنس زكات‌دار كسر شود پس سهم هر يك از ورثه به اندازه نصاب برسد زكات بر او واجب است. [قسمت داخل پرانتز در رساله آيت اللّٰه صافى نيست]

مكارم : مسأله هرگاه كسى كه بدهكار است و زراعتى نيز دارد، فوت كند و ورثه پيش از آن كه زكات زراعت واجب شود دين او را از اموال ديگرى بدهند، هر كدام از ورثه سهمش به اندازۀ زكات برسد بايد زكات را بدهد امّا اگر دين او را قبل از واجب شدن زكات نپردازند، چنانچه مال ميّت فقط به اندازۀ دين است زكات واجب نمى‌شود.

[مسأله 1895]

مسأله 1895 اگر گندم و جو و خرما و كشمشى كه زكات آنها واجب شده خوب