گلپايگانى : مسأله اگر براى شخم زدن يا كار ديگرى كه تا چند سال براى زراعت فايده دارد خرجى كند [1]اگر زراعت سال اوّل به آن محتاج باشد مىتواند آن را جزء مخارج سال اوّل حساب نمايد.
[مسأله]
مسأله 1889 اگر انسان در چند شهر كه فصل آنها (1) با يكديگر اختلاف دارد و زراعت و ميوۀ آنها در يك وقت به دست نمىآيد گندم يا جو يا خرما يا انگور داشته باشد و همۀ آنها محصول يك سال حساب شود، چنانچه چيزى كه اوّل مىرسد به اندازۀ نصاب يعنى 288 من و 45 مثقال كم باشد (2) بايد زكات آن را موقعى كه مىرسد بدهد (3) و زكات بقيّه را هر وقت به دست مىآيد اَدا نمايد و اگر آنچه اوّل مىرسد به اندازۀ نصاب نباشد صبر مىكند تا بقيۀ آن برسد (4) . پس اگر روى هم به مقدار نصاب شود، زكات آن واجب است (5) و اگر به مقدار نصاب نشود، زكات آن واجب نيست.
(1) خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : فصل رسيدن حاصل آنها. .
(2) گلپايگانى ، مكارم ، فاضل ، صافى ، سيستانى ، زنجانى : به اندازۀ نصاب باشد. .
بهجت : به اندازۀ نصاب (يعنى تقريباً سيصد من تبريز) باشد. .
(3) مكارم : بايد زكات آن را بدهد. .
(4) گلپايگانى ، صافى ، فاضل ، نورى : اگر آنچه اوّل مىرسد به اندازۀ نصاب نباشد در صورتى كه ( فاضل : علم و) يقين دارد با آنچه بعد به دست مىآيد به اندازۀ نصاب مىشود، باز هم ( گلپايگانى ، صافى ، نورى : بعد از تعلق زكات به بقيّه) واجب است زكات آنچه را كه رسيده همان وقت و زكات بقيّه را موقعى كه مىرسد بدهد و اگر يقين ( فاضل : و علم) ندارد كه همۀ آنها به اندازۀ نصاب شود. .
زنجانى : اگر آنچه اوّل مىرسد به اندازۀ نصاب نباشد زكات آنها فعلاً واجب نيست، هر چند يقين داشته باشد كه با آنچه بعد بدست مىآيد به اندازۀ نصاب مىشود، بلكه صبر مىكند تا مقدار محصول به اندازۀ نصاب برسد و در آن وقت زكات واجب مىشود.
(5) مكارم : بقيّه مسأله ذكر نشده.
[مسأله 1890]
مسأله 1890 اگر درخت خرما يا انگور در يك سال دو مرتبه ميوه دهد، چنانچه روى هم به مقدار نصاب باشد، بنا بر احتياط؛ زكات آن واجب است (1)
(1) گلپايگانى ، فاضل ، صافى ، نورى : اگر در هر مرتبه به مقدار نصاب نباشد زكات آن واجب نيست براى اين كه ( نورى : زراعت در هر فصلى مستقلاًّ مورد حساب قرار مىگيرد و) زراعت دو فصل مثل زراعت دو سال است.