زنجانى : و اگر قيمت زراعت و درختكارى هم در اثر رشد زياد شود، خمس مقدار زيادى لازم است و اگر طور ديگرى هم از ملك نفع ببرند، مثلاً اجارۀ آن را بگيرند، بايد خمس مقدارى را كه از مخارج سالشان زياد مى‌آيد بدهند.

[مسأله 1759]

مسأله 1759 اگر مالى را كه فقير بابت خمس و زكات و صدقۀ مستحبّى (1) گرفته از مخارج سالش زياد بيايد (2) واجب نيست خمس آن را بدهد (3) ولى اگر از مالى كه به او داده‌اند منفعتى ببرد مثلاً از درختى كه بابت خمس به او داده‌اند ميوه‌اى به دست آورد (4) چنانچه درخت را براى منفعت بردن و كسب نگهداشته باشد، بايد خمس مقدارى كه از مخارج سالش زياد مى‌آيد بدهد.

(1) اراكى ، فاضل : بابت خمس و زكات. .

(2) خوئى ، تبريزى : يا از مالى كه به او داده‌اند منفعتى ببرد، مثلاً از درختى كه بابت خمس به او داده‌اند ميوه‌اى بدست آورد، و از مخارج سالش زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد.

بهجت : و شخص با گرفتن اين مال، ديگر فقير نباشد واجب است خمس آن را بدهد. [پايان مسأله]

(3) اراكى : امّا اگر صدقۀ مستحبّى بوده است بايد خمس آن را بپردازد. .

(4) فاضل : و از مخارج سالش زياد بيايد، حكم نماءِ ارث را دارد كه قبلاً گفته شد و در مالى كه فقير به عنوان صدقه مستحبّى گرفته احتياط واجب آن است كه خمس آن را بدهد.

گلپايگانى ، صافى : مسأله در مالى كه فقير بابت خمس و زكات گرفته خمس واجب نيست امّا احتياط واجب آن است كه خمس مالى را كه بابت صدقۀ مستحبّى به او داده‌اند اگر از مخارج سالش زياد بيايد بدهد ولى اگر از مالى كه به او بابت خمس و زكات و صدقه داده‌اند منفعتى ببرد مثلاً از درختى كه بابت خمس به او داده‌اند ميوه‌اى بدست آورد، و از مخارج سالش زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد.

سيستانى : مسأله اگر مالى را كه فقير بابت صدقۀ واجب مانند كفّارات و ردّ مظالم، يا مستحبّى گرفته، از مخارج سالش زياد بيايد، يا از مالى كه به او داده‌اند منفعتى ببرد، مثلاً از درختى كه به او داده‌اند، ميوه‌اى بدست آورد و از مخارج سالش زياد بيايد، بنا بر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد. ولى اگر مالى را از بابت خمس يا زكات از روى استحقاق به او داده باشند، لازم نيست خمس خود آن را بدهد، ولى منافع آن اگر از مخارج سال زياد بيايد، خمس دارد.

مكارم : مسأله چيزى را كه افراد مستحقّ از باب خمس يا زكات مى‌گيرند خمس ندارد، هر چند از مخارج سالشان به عللى زياد بيايد، ولى اگر از مالى كه از اين طريق به او رسيده منفعتى ببرد، مثلاً از درختى كه از باب خمس به او داده شده ميوه‌اى به دست آورد بايد خمس آن مقدارى كه از مخارج سالش زياد آمده بپردازد.

زنجانى : مسأله مالى را كه فقير بابت خمس مى‌گيرد، خمس ندارد، هر چند از مخارج