[مسأله 1413 اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد]

مسأله 1413 اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد، كسى كه مقابل درب، پشت صف ايستاده نمازش صحيح است (1) و نيز نماز كسانى كه پشت سر او اقتدا مى‌كنند صحيح مى‌باشد (2) ، ولى نماز كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند و صف جلو را نمى‌بينند اشكال دارد، بلكه باطل است.

(1) بهجت: و نيز نماز كسانى كه با ديدن او، اقتدا مى‌كنند، صحيح مى‌باشد. [پايان مسأله]

(2) گلپايگانى، نورى: و هم چنين نماز كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند و به او اتّصال دارند صحيح است، اگر چه صف جلو را نبينند.

اراكى: و نماز كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند و صف جلو را نمى‌بينند اگر اتصال برقرار باشد اشكال ندارد.

خوئى، تبريزى، سيستانى: بلكه نماز كسانى كه در دو طرف ايستاده‌اند و از جهت مأموم ديگر اتّصال به جماعت دارند نيز صحيح است.

زنجانى: ولى نماز كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند و هيچ يك از افراد صف جلو را نمى‌بينند، بنا بر احتياط صحيح نيست، و به طور كلى بنا بر احتياط در صحّتِ جماعت شرط است كه حائلى مانع رؤيت تمام صف قبل نشده، بلكه لازم است لا اقل يك نفر از صف جلويى ديده شود.

صافى: و احتياط واجب آن است كه كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند اگر صف جلو را نبينند، اقتدا ننمايند.

فاضل: ولى كسانى كه دو طرف او ايستاده‌اند و صف جلو را نمى‌بينند، بنا بر احتياط واجب اقتداء آنها صحيح نيست.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1411.

[مسأله 1414 كسى كه پشت ستون ايستاده]

مسأله 1414 كسى كه پشت ستون ايستاده، اگر از طرف راست يا چپ به واسطۀ مأموم ديگر به امام متصل نباشد، نمى‌تواند اقتدا كند (1) بلكه اگر از دو طرف هم متصل باشد ولى از صف جلو حتى يك نفر را هم نبيند جماعت او صحيح نيست.

(1) خوئى، گلپايگانى، سيستانى، تبريزى، صافى، نورى: بقيه مسأله ذكر نشده.

اراكى، فاضل: ولى اگر از طرف راست يا چپ متّصل باشد، مى‌تواند اقتدا كند.

بهجت: ولى اگر از دو طرف يا يك طرف متّصل باشد و مأموم كسى را كه امام را مى‌بيند، مشاهده كند جماعتش صحيح است. و منظور از ديدن امام، اين است كه اگر مأمومين نباشند، بتواند امام را ببيند ولى غير از مأمومين، هر چه حائل شود، موجب فرادىٰ شدن نماز است.

زنجانى: بلكه بنا بر احتياط اگر به واسطه مأموم ديگر هم متصل باشد ولى از صف قبل هيچ كس را نبيند، نماز جماعتش صحيح نيست.

مكارم: [اگر]متّصل باشد، كافى است.

[مسأله 1415 جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم بلندتر نباشد]

مسأله 1415 جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم بلندتر نباشد ولى اگر مكان امام مقدار خيلى كمى بلندتر باشد (1) اشكال ندارد (2) و نيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفى كه بلندتر است بايستد، در صورتى كه سراشيبى آن زياد نباشد (و طورى باشد كه به آن زمين مسطح بگويند (3)) ، مانعى ندارد.