خوئى، تبريزى: شرط هشتم: آن كه به «حد ترخص» برسد و معنى حدّ ترخّص در (مسأله [1283]) گذشت و امّا در غير وطن، اعتبارى به حدّ ترخص نيست و همين كه از محلّ اقامت خارج شود، نمازش قصر است.

سيستانى: شرط هشتم: آن كه اگر از وطن حركت مى‌كند به «حدّ ترخّص» برسد و امّا در غير وطن، حدّ ترخّص اثرى ندارد و همين كه از محلّ اقامت خارج شود، نمازش قصر است. حدّ ترخّص جايى است كه اهل شهر حتى آنها كه در خارج شهر و توابع آن هستند مسافر را نتواند ببيند و نشانه آن اين است كه او اهل شهر را نتواند ببيند.

مكارم: شرط هشتم: به «حدّ ترخّص» برسد. «حدّ ترخّص» يعنى از وطن يا محلّ اقامتش به اندازه‌اى دور شود كه صداى اذان شهر را نشنود و مردم شهر او را نبينند، امّا ديدن و نديدن ديوارهاى شهر اثرى ندارد، ولى بايد در هوا گرد و غبار يا مه يا چيز ديگرى كه مانع ديدن است يا سر و صدايى كه مانع شنيدن است وجود نداشته باشد و اگر يكى از اين دو علامت حاصل شود كافى است، به شرط اين كه يقين به نبودن ديگرى نداشته باشد، و الاّ احتياط، جمع ميان نماز شكسته و تمام است.

[مسأله 1318 كسى كه به سفر مى‌رود]

مسأله 1318 كسى كه به سفر مى‌رود اگر به جايى برسد كه اذان را نشنود ولى ديوار شهر را ببيند، يا ديوارها را نبيند (1) و صداى اذان را بشنود، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند، بنا بر احتياط واجب بايد هم شكسته و هم تمام بخواند (2) .

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه سيستانى نيست

(1) اراكى: اگر به جايى برسد كه اذان را نشنود ولى اهل آنجا او را ببينند، يا او را نبينند. .

خوئى، تبريزى: اگر به جايى برسد كه اذان را نشنود ولى اهل شهر را ببيند يا اهل شهر را نبيند. .

(2) اراكى: ولى اگر يكى محقّق شده و نسبت به ديگرى شكّ دارد، بايد نماز را شكسته بخواند مثل اين كه اذان آنجا را نمى‌شنود و نمى‌داند كه اهل آنجا او را مى‌بينند يا نه.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل شرط هشتم.

زنجانى: مسأله كسى كه به سفر مى‌رود، اگر به جايى برسد كه اگر در آخر شهر با صداى بلند اذان بگويند صداى اذان را نمى‌شنود و اهل شهر او را نمى‌بينند ولى ديوارهاى شهر را مى‌بيند، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند بايد نماز را شكسته بخواند و احتياط مستحب در آن است كه تمام نيز بخواند.

مسائل اختصاصى

بهجت: مسأله 1070 اگر كسى بدون قصد سفر، تا حدّ ترخّص رفته و از آن جا، قصد سفر كرده، همين كه از آن محل شروع به حركت كرد، به طورى كه عرفاً بگويند سفرش را آغاز كرده، بايد نمازش را شكسته بخواند و در اين صورت، ديگر خروج از حدّ ترخّص آن محل، اعتبارى ندارد