(1) مكارم: و به عكس اگر نخست حالت شك داشت و بعد گمانش بيشتر به يك طرف شد، بايد مطابق گمان عمل كند، ولى اگر شك از شكهايى است كه نماز را باطل مى‌كند و پابرجا شد بايد نماز را از سر گيرد و مبدّل شدن آن به ظنّ اثرى ندارد.

[مسأله 1204 كسى كه نمى‌داند گمانش به يك طرف بيشتر است]

مسأله 1204 كسى كه نمى‌داند گمانش به يك طرف بيشتر است يا هر دو طرف در نظر او مساوى است بايد احتياط كند (1) و در هر مورد، احتياط به طور مخصوصى است كه در كتابهاى مفصل گفته شده است.

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) اراكى: بنا بر احتياط واجب بايد احتياط كند در جمع بين هر دو وظيفه. .

گلپايگانى، صافى: اگر احتمال مى‌دهد به يك طرف گمانش زيادتر باشد بايد آن طرف را بگيرد و الاّ به دستور شك عمل كند.

خوئى، تبريزى، سيستانى: بايد به دستور شك عمل كند.

فاضل: طبق وظيفه شك عمل مى‌نمايد.

مكارم: مسأله كسى كه نمى‌داند حالتى كه براى او پيدا شده است «شك» است يا «ظنّ» بايد به احكام شك عمل كند.

زنجانى: مسأله كسى كه نمى‌داند عرفاً گمانش به يك طرف بيشتر است يا دو طرف در نظر او مساوى است، بنا بر احتياط واجب بايد به دستور شك عمل كند و اگر عمل وى بر خلاف دستور گمان باشد، نماز را نيز به احتياط واجب دوباره بخواند.

[مسأله 1205 اگر بعد از نماز بداند]

مسأله 1205 اگر بعد از نماز بداند (1) كه در بين نماز حال ترديدى داشته كه مثلاً دو ركعت خوانده يا سه ركعت و بنا را بر سه گذاشته ولى نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده يا هر دو طرف در نظر او مساوى بوده (2) به احتياط واجب بايد نماز احتياط را بخواند (3) .

(1) فاضل: اگر بعد از نماز بفهمد.

. اين مسأله، در رسالۀ آيات عظام: بهجت و مكارم نيست

(2) فاضل: بداند كه اين بنا از روى گمانش به خواندن سه ركعت بوده يا از باب اين بوده كه هر دو طرف در نظر او مساوى بوده. .

(3) گلپايگانى، صافى: خوب است نماز احتياط را بخواند.

خوئى، تبريزى، زنجانى، نورى: بايد نماز احتياط را بخواند.

سيستانى: لازم نيست نماز احتياط را بخواند.

[مسأله 1206 اگر موقعى كه تشهد مى‌خواند يا بعد از ايستادن شك كند]

مسأله 1206 اگر (موقعى كه تشهد مى‌خواند، يا (1)) بعد از ايستادن شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه و در همان موقع يكى از شكهايى كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح مى‌باشد، براى او پيش آيد مثلاً شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، به احتياط واجب بايد به دستور آن شك عمل كند و نمازش را هم دو باره بخواند (2) .

(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آيت اللّٰه سيستانى نيست]اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(2) اراكى: نمازش باطل نيست، گرچه احتياط مستحبّ است به دستور آن شك عمل كند و نمازش را هم دوباره بخواند.

گلپايگانى، خوئى، تبريزى، زنجانى، سيستانى، صافى: چنانچه به دستور آن شك عمل كند نمازش صحيح است. (سيستانى: ولى اگر موقعى كه تشهّد مى‌خواند يكى از آن شكها اتّفاق بيفتد، اگر شك او بين دو و سه باشد نماز باطل است و اگر بين دو و چهار يا دو و سه و چهار باشد نماز صحيح است و به دستور شك بايد عمل كند) .