مكارم: تا روى مهر سجده كند، ولى اگر در همان جا بتواند روى سنگ يا بوريا و مانند آن سجده كند واجب است.

گلپايگانى، صافى: مسأله جايى كه انسان بايد تقيه كند اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مى‌باشد، طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد، نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد و اگر نمى‌تواند احتياط لازم (صافى: احتياط) آن است كه در صورت امكان براى نماز به جاى ديگر برود و الاّ در همان جا نماز بخواند و بر فرش و مانند آن سجده نمايد.

صافى: هر چند ظاهر اين است كه در مورد تقيه به جهت تحبيب و تأليف قلوب لازم نيست كه براى نماز به جاى ديگر برود.

زنجانى: مسأله جايى كه انسان مى‌تواند تقيه كند تا مى‌تواند نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد؛ بلكه اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مى‌باشد طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد، نبايد بر فرش و مانند آن سجده كند؛ بلكه اگر لازم باشد بايد براى نماز به جاى ديگر برود؛ بلكه اگر در صورت ناچارى هم بر فرش و مانند آن سجده نمايد، بايد نماز را دوباره بخواند.

[مسأله 1073 اگر روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمى‌گيرد]

مسأله 1073 اگر روى چيزى كه (1) بدن روى آن آرام نمى‌گيرد سجده كند باطل است (2) ولى روى تشك پَر (3) ، يا چيز ديگرى كه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن آرام مى‌گيرد سجده كند اشكال ندارد.

(1) گلپايگانى، صافى: اگر روى تشك پَر يا چيز ديگرى كه. .

خوئى، تبريزى، سيستانى: اگر روى تشك پَر و مانند آن در صورتى كه. .

زنجانى: اگر روى تشك فنرى يا چيز ديگرى كه. .

(2) اراكى، خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: بقيه مسأله ذكر نشده.

گلپايگانى، صافى: ولى چنانچه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن، بدن آرام بگيرد اشكال ندارد.

مكارم: اشكال دارد، ولى چنانكه قبلاً نيز گفتيم، اگر در كشتى و قطار و مانند آن بتواند واجبات نماز را در حال حركت رعايت كند نمازش صحيح است. اگر انسان روى تشك يا چيز ديگرى سجده كند كه بدن در اوّل آرام نيست و بعد آرام مى‌گيرد مانعى ندارد.

(3) بهجت: روى تشك. .

[مسأله 1074 اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند]

مسأله 1074 اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند (1) بنا بر احتياط واجب بايد در حالى كه ايستاده است براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند.

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) اراكى: مى‌تواند ايستاده نماز بخواند و براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند.

خوئى، گلپايگانى، فاضل، تبريزى، سيستانى، صافى، نورى، زنجانى: مسأله اگر انسان ناچار شود كه در زمين گِل نماز بخواند، چنانچه آلوده شدن بدون لباس براى او مشقّت