ركن نباشد، مثلاً موقع گفتن «اَللّٰهُ اَلصَّمَدُ» شك كند كه «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» را درست گفته يا نه، باز هم مى‌تواند به شك خود اعتنا نكند (3) ولى اگر احتياطاً آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد اشكال ندارد و اگر چند مرتبه هم شك كند، مى‌تواند چند بار بگويد امّا اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد، بنا بر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند.

(1) فاضل: بنا بر احتياط واجب بايد.

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(2) زنجانى: و اگر در ركوع يا بعد از آن شك كند كه فلان كلمه از حمد را درست گفته يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند؛ و اگر پيش از ركوع باشد ولى به چيزى كه بعد از آن است مشغول شده؛ مثلاً موقع خواندن سوره شك كند كه حمد را صحيح خوانده يا نه، يا موقع خواندن «اِهْدِنَا اَلصِّرٰاطَ اَلْمُسْتَقِيمَ» شك كند كه «إِيّٰاكَ نَعْبُدُ وَ إِيّٰاكَ نَسْتَعِينُ» را صحيح خوانده، بنا بر احتياط واجب بايد قسمت خوانده شده را به طور صحيح به قصد قربت مطلقه تكرار كند، و اگر چند مرتبه هم شك كند، وظيفه‌اش همين است؛ اما اگر به حد وسواس برسد نبايد به شك خود اعتنا كند و چنانچه بتواند به وسواس خود عمل نكند و با اين حال با علم به مسأله يا شك در آن، باز هم آن قسمت را تكرار كند نمازش را بايد دوباره بخواند.

(3) اراكى: ولى احتياط مستحب است آن آيه و كلمه را به طور صحيح بگويد. [پايان مسأله]

گلپايگانى، صافى: مسأله هر گاه بعد از تمام شدن آيه يا كلمه‌اى شكّ كند كه آن را درست گفته يا نه، تا داخل در ركن بعد نشده مى‌تواند برگردد و احتياطاً آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد ولى اگر جزءِ بعدى ركن باشد، مثلاً در ركوع شكّ كند كه سوره را درست خوانده يا نه، نمى‌تواند برگردد و بايد به شكّ خود اعتناء نكند.

خوئى، تبريزى: مسأله هر گاه شك كند كه آيه يا كلمه‌اى را درست گفته يا نه مثلاً شكّ كند كه «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» را درست گفته يا نه، مى‌تواند به شكّ خود اعتناء نكند ولى اگر احتياطاً آن آيه يا كلمه را دوباره به طور صحيح بگويد، اشكال ندارد و اگر چند مرتبه هم شكّ كند مى‌تواند چند بار بگويد امّا اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد، بنا بر احتياط مستحبّ نمازش را دوباره بخواند.

سيستانى: اگر به وسواس برسد بهتر است تكرار نكند.

مكارم: مسأله هر گاه در آيه و يا ذكرى از نماز شكّ كند، بايد آن را تكرار كند تا صحيح بگويد، امّا اگر به حدّ وسواس برسد، بايد اعتناء نكند و اگر اعتناء كند نمازش اشكال دارد و بنا بر احتياط واجب بايد دوباره بخواند.

[مسأله 1017 مستحب است در ركعت اول پيش از خواندن حمد ]

مسأله 1017 مستحب است در ركعت اول، پيش از خواندن حمد بگويد (1) : «اَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطٰانِ الرَّجيمِ» و در ركعت اوّل و دوّم نماز ظهر و عصر «بسم اللّٰه» را بلند بگويد (2) و حمد و سوره را شمرده بخواند (3) و در آخر هر آيه وقف كند يعنى آن را به آيۀ بعد نچسباند و در حال خواندن حمد و سوره به معناى آيه توجه داشته باشد. و اگر نماز را به جماعت مى‌خواند، بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادى مى‌خواند، بعد از آن كه