مكارم: مسأله هر گاه از روى غفلت يا فراموشى شروع به نماز عشا كند و در اثنا بفهمد كه نماز مغرب را نخوانده بايد نيّت را به نماز مغرب برگرداند، مگر اين كه وارد ركوع ركعت چهارم شده باشد كه در اين صورت عدول جايز نيست و بايد ادامه دهد و نماز مغرب را بعد به جا آورد.

[مسأله 739 آخر وقت نماز عشا نصف شب است]

مسأله 739 آخر وقت نماز عشا (1) نصف شب است (2) . و احتياط واجب آن است كه براى نماز مغرب و عشا و مانند اينها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب كرد و براى نماز شب و مانند آن تا اول آفتاب حساب نمايند. [1]

(1) زنجانى: براى افراد غير معذور. .

(2) خوئى، تبريزى: و شب از اول غروب است تا اوّل آفتاب [2].

گلپايگانى، صافى، زنجانى، نورى: و شب را بايد از اول غروب تا اذان صبح حساب كرد (گلپايگانى، صافى: بنا بر احتياط) نه تا اول آفتاب [3]. (صافى: ولى اگر تا موقعى كه به اندازۀ خواندن نماز عشا به نصف شب «از اول غروب تا طلوع صبح» بيشتر نمانده باشد، احتياط اين است كه نماز عشا را بخواند و بعد به قصد ما في الذّمه نماز مغرب را بخواند و عشا را اعاده نمايد و اگر نماز مغرب را نخوانده باشد تا به اندازۀ نماز عشا به نصف شب «از اول غروب تا طلوع آفتاب» بيشتر نمانده باشد نماز عشا را رجاءً به قصد ادا بخواند و بعد، نماز مغرب و عشا را قضا نمايد) .

بهجت: ولى رعايت احتياطى كه در مسأله [736]گفته شد بنمايد. و مقصود از نصف شب نصف ما بين غروب آفتاب و طلوع فجر است نه طلوع آفتاب.

سيستانى: مسأله آخر وقت نماز عشا براى شخص مختار هم چنان كه گذشت نصف شب است و شب از اول غروب است تا طلوع فجر.

[مسأله 740 اگر از روى معصيت يا به واسطۀ عذرى نماز مغرب يا نماز عشا را تا نصف شب نخواند]

مسأله 740 اگر از روى معصيت، يا به واسطۀ عذرى (1) نماز مغرب يا نماز عشا را تا نصف شب نخواند، بنا بر احتياط واجب بايد تا قبل از اذان صبح، بدون اين كه نيّت ادا و قضا كند به جا آورد.

(1) فاضل: اگر بواسطه عذرى. .

سيستانى: اگر از روى اختيار. .

زنجانى: مسأله اگر به واسطۀ عذرى؛ مانند خواب يا فراموشى يا حيض شدن، نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند نمازش قضا نشده و بايد آن را تا قبل از اذان صبح بخواند و مى‌تواند