(1) تبريزى: و هم چنين است اگر احتمال دهد مجتهدى را كه از او تقليد مى‌كرده، در حال حاضر شرائط تقليد را ندارد.

بهجت: ولى اگر بعداً معلوم شود كه فتوايش عوض شده بود بايد نسبت به گذشته به وظيفه عمل نمايد.

مكارم: مسأله اگر احتمال دهد فتواى مجتهد عوض شده مى‌تواند به فتواى سابق عمل كند و جستجو لازم نيست.

زنجانى: مسأله اگر انسان احتمال عقلايى بدهد كه فتواى مجتهد عوض شده است و تحقيق كردن براى وى حرجى نباشد كار حرجى: كارى است كه به قدرى مشقت دارد كه معمول مردم در امور خود آن را متحمل نمى‌شوند لازم است تحقيق كند، و در زمان تحقيق مى‌تواند به همان فتواى سابق عمل كند، به شرط آن كه در اولين زمان ممكن در صدد تحقيق برآمده باشد. ولى اگر تحقيق را تأخير انداخته باشد در زمان تحقيق بايد احتياط كند.

[مسأله7 در فتوى مقلد حق رجوع به مجتهد ديگر را ندارد]

مسأله 7 اگر مجتهدِ اعلم در مسأله‌اى فتوى دهد، مقلّد آن مجتهد يعنى كسى كه از او تقليد مى‌كند نمى‌تواند (1) در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر عمل كند، ولى اگر فتوى ندهد (2) و بفرمايد: احتياط آن است كه فلان طور عمل شود، (3) مثلاً بفرمايد: احتياط آن است كه در ركعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبيحات اربعه يعنى: «سُبْحٰانَ اللّٰهِ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ وَ لاٰ إِلٰهَ إِلاّ اللّٰهُ وَ اللّٰهُ اَكْبَرُ» بگويند، مقلد بايد يا به اين احتياط كه احتياط واجبش مى‌گويند عمل كند و سه مرتبه بگويد، يا بنا بر احتياط واجب (4) به فتواى مجتهدى كه علم او از مجتهد اعلم كمتر و از مجتهدهاى ديگر بيشتر است (5) عمل نمايد، پس اگر او يك مرتبه گفتن را كافى بداند مى‌تواند يك مرتبه بگويد و هم چنين است اگر مجتهد اعلم بفرمايد مسأله محلّ تأمّل يا محلّ اشكال است.

(1) گلپايگانى، صافى: بنا بر احتياط نمى‌تواند. .

سيستانى، فاضل: مقلّد آن مجتهد نمى‌تواند. .

(2) فاضل: و احتياط واجب نمايد، مقلّد مى‌تواند يا به اين احتياط عمل كند يا به مجتهدى كه علم او از مجتهد اوّل كمتر يا مساوى است رجوع نمايد. [پايان مسأله]

(3) خوئى، تبريزى، سيستانى: مثلاً بفرمايد: احتياط آن است كه در ركعت اوّل و دوّم نماز، بعد از سورۀ حمد يك سورۀ تمام بخواند، مقلّد بايد يا به اين احتياط كه احتياط واجبش مى‌گويند عمل كند و يا به فتواى مجتهد ديگرى (خوئى، تبريزى: كه تقليدش جايز است سيستانى: با رعايت الاعلم فالاعلم) عمل نمايد، پس اگر او فقط سورۀ حمد را كافى بداند، مى‌تواند سوره را ترك كند و هم چنين است اگر مجتهد اعلم بفرمايد مسأله محل تأمّل يا محلّ اشكال است.

(4) [عبارت «بنا بر احتياط واجب» در رساله آيات عظام: گلپايگانى و صافى نيست.]

(5) بهجت: بيشتر و يا مساوى است با احراز ساير شرايط تقليد. .

زنجانى: مسأله اگر مجتهد اعلم در مسأله‌اى فتوا دهد، مقلّد آن مجتهد، يعنى كسى كه از