او تفاوت نداشته باشد.و بالجمله در جميع جهات مساوى باشند.و بسا باشد كه آدمى از اين مرتبه ترقّى كند و مدح و ثنا را مكروه،و مذمّت خود را دوست داشته باشد.و اين صفت،اگر چه نادر الوجود است و ليكن تحصيل آن ممكن است،زيرا كسى كه عاقل،و بر نفس خود مهربان باشد و بداند كه مدح گوئى،دين او را تباه مى‌كند و پشت او را مى‌شكند البته آن را مكروه دارد.و مدح‌گو را دشمن مى‌گردد.و چون دانست كه مذمّت او،او را به عيوبش آگاه مى‌كند و باعث رفع درجات،و محو سيّئات او مى‌گردد، لا محاله مذمّت خود را راغب،و بدگو را دوست مى‌دارد.

صفت بيست و يكم:ريا

و آن عبارت است از:طلب كردن اعتبار و منزلت در نزد مردم به وسيله افعال خير و پسنديده،يا آثارى كه دلالت بر صفت نيك كند.و مراد از آثار داله بر خير،افعالى است كه خود آن فعل،خير نباشد و ليكن از آن،پى به امور خير توان برد،مثل:اظهار ضعف و بى‌حالى به جهت فهمانيدن كم خوراكى و روزه بودن يا بيدارى شب.و مثل آه بى‌اختيار كشيدن به جهت اظهار اينكه به فكر خدا،يا احوال روز جزا افتاده است،و امثال اين‌ها.

و همه اقسام ريا شرعا مذموم،بلكه از جمله مهلكات عظيمه و گناهان كبيره است.و بر حرمت آن،اجماع امت منعقد،و آيات و اخبار يكديگر را متعاضد است.

پروردگار عظيم در كتاب كريم مى‌فرمايد:« فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ اَلَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاٰتِهِمْ سٰاهُونَ اَلَّذِينَ هُمْ يُرٰاؤُنَ ».يعنى:«واى بر نماز گزارانى كه در نماز خود مسامحه و سهل انگارى مى‌كنند.آنچنان كسانى كه ريا مى‌كنند و طاعت خود را به جهت ثنا يا فايده ديگر از فوايد دنيا به جا مى‌آورند». [1]

و در مقام مذمّت جمعى مى‌فرمايد:« يُرٰاؤُنَ النّٰاسَ وَ لاٰ يَذْكُرُونَ اللّٰهَ إِلاّٰ قَلِيلاً ».يعنى:

مى‌نمايند اعمال خود را به مردم و ياد نمى‌كنند خدا را مگر اندك». [2]

از حضرت رسول-صلّى اللّه عليه و آله-مروى است كه فرمودند:«به درستى كه بدترين چيزى كه بر شما مى‌ترسم شرك اصغر است.عرض كردند كه:شرك اصغر چيست؟فرمود:ريا.خداى-عزّ و جلّ-در روز قيامت وقتى كه جزاى بندگان را دهد به ريا كاران مى‌فرمايد كه:شما برويد پيش كسانى كه از براى ايشان ريا كرديد،و ببينيد كه آيا جزاى شما در نزد ايشان هست يا نه». [3]