به تجّار و صاحبان صنايع توصيه كن! و آنها را به خير و نيكى سفارش نما (و در اين توصيه بين) بازرگانانى كه در شهر و يا ده هستند (و داراى مركز ثابت و تجارتخانه اند) و آنها كه سيّار و در گردشند و نيز صنعتگرانى كه با نيروى جسمانى خويش به كار صنعت مى‌پردازند، تفاوت مگذار! چرا كه آنها منابع اصلى منافع و اسباب آسايش جامعه به شمار مى‌روند، آنها هستند كه از سرزمينهاى دوردست، از پرتگاهها و كوهستانها، خشكيها و درياها و سرزمينهاى هموار و ناهموار، موادّ مورد نياز را گرد مى‌آورند، از مناطقى كه عموم مردم با آن سر و كارى ندارند و جرأت رفتن به آن سامان را نمى‌كنند؛ (توجّه داشته باش) بازرگانان و پيشه وران و صنعتگران مردمى سالمند و از نيرنگ و شورش آنها بيمى نيست، آنها صلح دوست و آرامش طلبند. امّا بايد از وضع آنان، چه آنها كه در مركز فرماندارى تو زندگى مى‌كنند و چه آنها كه در گوشه و كنار هستند جستجو و بازرسى كنى؛ ولى بدان با همه آنچه گفتم در ميان آنها گروهى تنگ نظر و بخيل آن هم به صورت قبيح و زشت آن مى‌باشند، كه همواره در پى احتكار موادّ مورد نياز مردم و تسلّط يافتن بر تمام معاملات هستند! و اين موجب زيان توده مردم و عيب و ننگ بر زمامداران است.

بنابراين از احتكار بشدّت جلوگيرى كن كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم از آن منع فرمود. بايد معاملات با شرايط آسان صورت گيرد، با موازين عدل و نرخهايى كه نه به فروشنده زيان رساند و نه به خريدار! و هرگاه كسى پس از نهى تو دست به احتكار زد او را كيفر كن! و در مجازات او بكوش ولى اين مجازات نبايد بيش از حد باشد. خدا را! خدا را! در مورد طبقه پايين، آنها كه راه چاره ندارند يعنى مستمندان و نيازمندان و تهيدستان و از كار افتادگان، در اين طبقه هم كسانى هستند كه دست سؤال دارند و هم افرادى كه بايد به آنها بدون پرسش، بخشش شود؛ بنابراين به آنچه خداوند در مورد آنان به تو دستور داده عمل نما! قسمتى از بيت المال و قسمتى از غلّات خالصه جات اسلامى را در هر محل به آنها اختصاص ده و بدان آنها كه دورند به مقدار كسانى كه نزديكند سهم دارند و بايد حقّ همه آنها را مراعات كنى، بنابراين هرگز نبايد سرمستى زمامدارى تو را به خود مشغول سازد، (و به آنها رسيدگى نكنى) چرا كه هرگز به خاطر كارهاى فراوان و مهمّى كه انجام مى‌دهى، از انجام نشدن كارهاى كوچك معذور نيستى! نبايد دل از آنها برگيرى و چهره به روى آنها درهم كشى! در امور آنها كه به تو دسترسى ندارند و مردم به ديده تحقير به آنها مى‌نگرند بررسى كن و براى اين كار فرد مورد اطمينانى را كه خدا ترس و متواضع باشد برگزين، تا وضع آنان را به تو گزارش دهد، سپس با آن گروه بطورى رفتار كن كه به هنگام ملاقات پروردگار عذرت پذيرفته باشد، چرا كه از ميان رعايا اين گروه از همه به احقاق حق محتاج‌ترند، و بايد در اداى حقّ تمام افراد در پيشگاه خداوند عذر و دليل داشته باشى.

درباره يتيمان و پيران از كار افتاده كه هيچ راه چاره‌اى ندارند و نمى‌توانند دست نياز خود را به سوى مردم دراز كنند، بررسى كن؛