خطبه 152

كه درباره صفات خداوند و اوصاف پيشوايان دين ايراد فرموده است‌

ستايش مخصوص خداوندى است كه آفرينش مخلوقش دليل وجود اوست و حادث‌بودن آنها دليل ازليّت وى، و شباهت داشتن مخلوقات (به يكديگر)، دليل آن است كه شبيه و نظير ندارد. عقلها كنه ذاتش را درك نمى‌كنند و پرده‌ها و پوششها اصل وجودش را مستور نمى‌سازند، زيرا صانع و مصنوع با هم فرق دارد و محدود كننده و محدودشونده و پروردگار و پرورده شده با هم متفاوتند. «يكى‌» است ولى نه به معناى وحدت عددى بلكه به اين معنا كه شبيه و نظير و مانند ندارد. «خالق و آفريننده‌» است امّا نه اين كه حركت و رنجى در اين راه متحمّل مى‌شود. «شنوا» است ولى نه اين كه وسيله شنوايى در اختيار داشته باشد. «بينا» است ولى نه اين كه به وسيله چشم و باز كردن پلكها، قدرت مشاهده پيدا كند. در «همه جا حاضر» است نه اين كه مماس با اشيا باشد. از «همه جدا» است ولى نه اين كه مسافتى بين او و موجودات باشد. «آشكار» است نه با ديد چشم. «پنهان‌» است نه به خاطر كوچكى و ظرافت، از موجودات با غلبه و قدرت جداست و موجودات به خاطر خضوع در برابرش و رجوع به سويش از او مباين هستند.

كسى كه او را با صفات مخلوقات توصيف كند محدودش ساخته و كسى كه برايش حدّى تعيين كند، وى را به شمارش درآورده و آن كس كه او را به شمارش آورد، ازليّتش را ابطال كرده و كسى كه بپرسد: «چگونه است‌» توصيفش كرده و هر كه بگويد: «كجاست؟» مكان براى او قائل شده. «عالم‌» بوده آن گاه كه معلومى وجود نداشت. «مالك و پروردگار» بوده حتّى آن زمان كه پرورده‌اى نبود. «قادر و توانا» بوده حتّى در آن زمان كه مقدورى وجود نداشت.

پيشوايان دين‌

قسمت ديگرى از اين خطبه كه اشاره به پيامبر اسلام است‌

طلوع كننده‌اى طالع شد؛ درخشنده‌اى درخشيد و آشكار شونده‌اى آشكار گرديد، آنچه از جاده حق منحرف گشته بود به راه راست بازگشت. خداوند گروهى را به گروهى تبديل و روزى را در مقابل روزى قرار داد. ما همانند كسانى كه در خشكسالى منتظر بارانند در انتظار دگرگونى بوديم. پيشوايان، مدبّران الهى بر مردمند و رؤساى بندگان اويند. هيچ كس جز كسى كه آنها را بشناسد و آنها نيز او را بشناسد وارد بهشت نخواهد شد، و جز كسى كه آنان را انكار كند و آنان هم او را انكار كنند وارد دوزخ نگردد. خداوند اسلام را ويژه شما قرار داد و شما را براى آن برگزيد و اين به خاطر آن است كه «اسلام‌» از «سلامت‌» گرفته شده و كانون بزرگوارى است. خداوند منهج و طريق اسلام را برگزيد و حجّتها و دلايل آن را بيان كرد