«وَأَرَادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَخْسَرِينَ»؛ آنها خواستند براى ابراهيم نقشه (خطرناكى) بكشند؛ ولى ما آنها را از زيانكارترين مردم قرار داديم».

چه كسانى «أخسرين أعمالًا» هستند؟ زيان‌كارترين مردم چه ويژگى‌هايى دارند؟

آيه شريفه 102 سوره كهف پاسخ اين سؤال را مى‌دهد. توجّه فرماييد:

«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا* الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِى الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً»؛ بگو: آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين (مردم) در كارها، چه كسانى هستند؟ همان كسانى كه سعى و تلاششان در زندگى دنيا گم (و نابود) شده؛ در حالى كه مى‌پندارند كار نيك انجام مى‌دهند».

اگر مى‌بينيم قرآن مجيد چنين كسانى را زيانكارترين مردم نام نهاده، دليلش روشن است؛ زيرا كسانى كه مرتكب گناهى مى‌شوند، امّا مى‌دانند خلاف كارند اغلب حدّ و مرزى براى خلاف‌كارى خود قرار مى‌دهند، ولااقل چهار اسبه نمى‌تازند، و بسيار مى‌شود كه به خود مى‌آيند و براى جبران آن به سراغ توبه و اعمال صالح مى‌روند.

امّا آنها كه گنهكارند و در عين حال گناهشان را عبادت، و اعمال سوء خود را صالحات، و كژى‌ها را درستى مى‌پندارند، نه تنها درصدد جبران نخواهند بود، كه با شدّت هر چه تمام‌تر به كار خود ادامه مى‌دهند، حتّى تمام سرمايه‌هاى وجود خود را در اين مسير به كار مى‌گيرند، و لذا زيانكارترين مردم محسوب مى‌شوند.

سؤال: بت‌پرستان بابل قصد داشتند با آتش زدن ابراهيم عليه السلام به حمايت از خدايان خود برخيزند، امّا از همه زيانكارتر شدند. چرا؟

جواب: چون اگر حضرت ابراهيم عليه السلام مى‌خواست تبليغات گسترده‌اى براى توحيد و يكتاپرستى كند، و صداى خود را به تمام مردم شهر بابل و شهرها و روستاى اطراف برساند، نه ابزار لازم را براى اين كار داشت، و نه نيرويى كافى‌