آزمايشگاه بزرگ تاريخ‌

گر چه قرآن مجيد يك كتاب تاريخى نيست، ولى بحثهاى فراوان تاريخى در آن آمده است.

منظور از اين بحثها- همانطور كه خود قرآن تصريح مى‌كند نشان دادن چهره‌هاى گوناگون مسائل تربيتى و اجتماعى در لابلاى سطور تاريخ پيشينيان است.

تاريخ بزرگترين آزمايشگاه مسائل مربوط به زندگى انسانها، و روشنگر ارزشهاى مكاتب و فلسفه‌هاى سياسى، اقتصادى، و اجتماعى است، و نتيجه نهايى و سرانجام روشهاى اقوام و ملل و ويژگى‌هاى اخلاقى همه آنها را در آئينه تاريخ مى‌توان مشاهده كرد.

در حقيقت هيچ بحث اجتماعى و اخلاقى و سياسى و اقتصادى بدون اتكاء به اصول تاريخى قابل اثبات نيست، و اگر هم قابل اثبات باشد جنبه تئوريكى خواهد داشت نه حسى.

هنرنمائى مهم تاريخ همين است كه به اين مسائل عقلانى رنگ حسى‌مى‌بخشد، و از اين رهگذر كمك بسيار شايانى به فهم مسائل انسانى ميكند.