كعبه مقدّس در مكّه، چه فلسفه‌اى دارد؟

جواب: پاسخ اين سؤال را از زبان حضرت على عليه السلام، كه باب علم پيامبر صلى الله عليه و آله است، [1] بشنويم. حضرت در خطبه قاصعه (خطبه 192 نهج‌البلاغه) مى‌فرمايد:

«وَلَوْ أَرَادَ سُبْحَانَهُ أَنْ يَضَعَ بَيْتَهُ الْحَرَامَ وَ مَشَاعِرَهُ الْعِظَامَ بَيْنَ جَنَّاتٍ وَ أَنْهَارٍ وَ سَهْلٍ وَقَرَارٍ، جمَّ الْأَشْجَارِ، دَانِي الِّثمَارِ، مُلْتَفِّ الْبُنَى، مُتَّصِلِ الْقُرَى، بَيْنَ بُرَّةٍ سَمْرَاءَ وَ رَوْضَةٍ خَضْرَاءَ، وَأَرْيَافٍ مُحْدِقَةٍ، وَ عِرَاصٍ مُغْدِقَةٍ، وَ رِيَاضٍ نَاضِرَةٍ، وَ طُرُقٍ عَامِرَةٍ، لَكَانَ قَدْ صَغُرَ قَدْرُ الْجَزَاءِ عَلَى حَسَبِ ضَعْفِ الْبَلَاءِ

؛ اگر خداوند خانه محترمش و مكان‌هاى انجام وظايف و مناسك حج را در ميان باغ‌ها و نهرها و سرزمين‌هاى هموار و پردرخت و پرثمر، مناطق آباد داراى خانه و كاخ‌هاى بسيار و آبادى‌هاى به هم پيوسته؛ در ميان گندم‌زارها و باغ‌هاى خرّم و پرگل و گياه، در ميان بستان‌هاى زيبا و پرطراوت و پرآب، در وسط باغستانى بهجت‌زا و جادّه‌هاى آباد قرار مى‌داد، به همان نسبت كه آزمايش و امتحان ساده‌تر بود، پاداش و جزا نيز كمتر بود».

آرى در اين صورت مكّه آن حالت معنوى خود را از دست مى‌داد و به جاى آن كه عبادتگاه و مركز پرستش باشد، به تفريح‌گاه و گردشگاه تبديل مى‌شد.

حضرت در ادامه مى‌فرمايد:

«وَ لَوْ كَانَ الْإِسَاسُ الْمَحْمُولُ عَلَيْهَا، وَالْأَحْجَارُ الْمَرْفُوعُ بِها بَيْنَ زُمُرُّدَةٍ خَضْرَاءَ، وَ يَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ؛ وَنُورٍ وَضِيَاءٍ، لَخَفَّفَ ذلِكَ مُصَارَعَةَ الشَّكِّ فِي الصُّدُورِ، وَ لَوَضَعَ مُجَاهَدَةَ إِبْلِيسَ عَنِ الْقُلُوبِ، وَ لَنَفَى مُعْتَلَجَ الرَّيْبِ مِنَ النَّاسِ، وَ لكِنَّ اللَّهَ يَخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِأَنْوَاعِ الشَّدَائِدِ، وَ يَتَعَبَّدُهُمْ بِأَنْوَاعِ الْمَجَاهِدِ، وَ يَبْتَلِيهِمْ بِضُرُوبِ الْمَكَارِهِ إِخْرَاجاً لِلتَّكَبُّر مِنْ قُلُوبِهِمْ، وَ إِسْكَاناً لِلتَّذَلُّلِ فِي نُفُوسِهِمْ. وَ لِيَجْعَلَ ذلِكَ أَبْوَاباً فُتُحاً إِلَى فَضْلِهِ، وَ أَسْبَاباً ذُلُلًا لِعَفْوِهِ‌

؛ و اگر پى و بنيان خانه كعبه و سنگ‌هايى كه در بناى‌

[1]. روايت معروف «انا مدينة العلم وعلى بابها» به طور گسترده در منابع روايى آمده است، تنها در جلدچهلم بحارالانوار، دوازده بار ذكر شده است!