خود فراهم مى‌ساختم و هيچ بدى (و زيانى) به من نمى‌رسيد.

6- ... از پنهان و آشكار با خبر است.

تفسير و جمع‌بندى‌

در اين بخش از آيات با تعبيرات گوناگون، علم غيب، مخصوص خدا شمرده شده است كه هيچ‌كس را به آن راهى نيست.

در نخستين آيه مى‌فرمايد: «كليدهاى غيب، تنها نزد خداست و جز او كسى آن را نمى‌داند» وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَايَعْلَمُهَا الَّا هُوَ

هم آغاز آيه، كه‌ «عِنْدَهُ» را مقدم داشته دليل بر انحصار است، و هم ذيل آن كه با صراحت مى‌گويد: غير او از آن آگاه نيست.

مفاتح‌ جمع‌ «مِفْتَحْ» (بر وزن بهتر) به معناى كليد، و جمع‌ «مَفْتَح» (بر وزن دفتر) به معناى خزينه و مركز نگاهدارى اشيا آمده است، [1] و مفسّران هر دو تفسير را براى آيه ذكر كرده‌اند، گاه گفته‌اند تمام خزانه‌هاى غيب نزد خداست، و گاه گفته‌اند تمام كليدهاى غيب، و نتيجه هر دو يكى است، هرچند تعبيرها متفاوت است.

گرچه بعضى از مفسّران، با استفاده از آنچه در صحيح بخارى در تفسير آن، آمده است، اين آيه را اشاره به امور پنجگانه‌اى دانسته‌اند كه در آخر سوره لقمان آمده است‌ [2]، ولى پيداست كه مفهوم آيه، بسيار وسيع و گسترده است و تمام خزانه‌ها و كليدهاى غيب را شامل مى‌شود، و آنچه در روايت درباره آخر سوره لقمان آمده ظاهراً بيان مصداق‌هاى روشنى از آن است، و لذا در ذيل آيه مورد بحث به تمام برگ‌هايى كه از درختان جدا مى‌شود، و دانه‌هايى كه در مخفيگاه زمين قرار مى‌گيرد، و هر تر و خشكى در عالم وجود دارد اشاره كرده و همه را در لوح محفوظ، لوح علم خدا ثابت مى‌شمرد.

[1]. تفسير فخررازى، جلد 13، صفحه 8 ذيل آيه مورد بحث.

[2]. تفسير قرطبى و روح‌البيان و مراغى ذيل آيه مورد بحث.