شفاعت آمد) و طبعاً شفيعان بايد افراد و الا مقام و بلند مرتبه‌اى باشند كه از ضعيفان دستگيرى كنند، يك اشاره كمرنگ در اعماق حكم عقل به مسأله اعراف مى‌توان يافت (دقت كنيد).

3- اعراف در روايات اسلامى.

در منابع اسلامى، اعم از منابع شيعه و اهل سنت، روايات زيادى درباره اعراف و اعرافيان وارد شده است كه هرگاه آنها را دقيقاً در كنار هم قرار دهيم نتيجه همان چيزى خواهد شد كه در تفسير آيات فوق آورديم.

اين اخبار، بسيار فراوان است و بعضى آن را بالغ بر 28 حديث مى‌دانند. [1]

بعضى از اين احاديث ناظر به خود «اعراف» است، و بعضى ناظر به «مردان الهى» است كه بر اعراف قرار دارند، و بعضى نظر به «گروه واماندگان و ضعيف الايمان» دارد كه در آنجا هستند، و ما به چند نمونه قابل توجّه در اينجا قناعت مى‌كنيم:

1- در حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه در پاسخ سؤال از آيه شريفه‌ (وَبَيْنَهُما حِجابٌ وَ عَلَى الأعْرافِ رِجالٌ) فرمود: (سُورٌ بَيْنَ الجَنَّةِ وَ النَّارِ): «اعراف، ديوارى است ميان بهشت و دوزخ». [2]

همين معنا در تفسير طبرى از امام باقر عليه السلام نقل شده است. [3]

2- در حديث ديگرى از امام باقر عليه السلام در تفسير (وَعَلَى الأعْرافِ رِجالٌ) آمده است كه فرمود: «نَزَلَتْ في هذِهِ الأمَّةِ وَ الرِّجالِ هُمُ الأئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله و سلم، قُلْتُ: فَالأعْرافُ؟ قال: صِراطٌ بَيْنَ الجَنَّةِ وَ النَّارِ، فَمَنْ شَفَعَ لَهُ الأمامُ مِنَّاً مِنَ المُؤْمِنينَ المُذْنِبينَ نَجا، وَ مَنْ لَمْ يَشْفَعْ لَهُ هَوى»: «اين آيه درباره اين امّت نازل شده، و رجال امامان از آل محمّد صلى الله عليه و آله و سلم هستند» راوى مى‌گويد: سؤال كردم پس اعراف چيست؟ فرمود: «راهى است در ميان بهشت و دوزخ، هركس از مؤمنان گنهكار امامى از ما شفاعت او كند، رهايى مى‌يابد و هركس براى او شفاعت نكند سقوط مى‌كند». [4]

در اين حديث هم معناى اعراف بيان شده و هم دو گروهى كه بر آن هستند.

3- در حديث ديگرى كه مرحوم طبرسى در مجمع البيان از امام صادق عليه السلام نقل كرده است‌

[1]. تفسير اثنى عشرى، جلد 4، صفحه 75.

[2]. تفسير برهان جلد 2، صفحه 18، حديث 10.

[3]. تفسير طبرى، جلد 8، صفحه 137 چاپ بيروت.

[4]. تفسير برهان، جلد 2، صفحه 18، حديث 8.