از جمله در حديثى از اميرمؤمنان علي عليه السلام مىخوانيم كه فرمود: «جهنم
هفت در دارد و اين درها طبقاتى هستند كه هريك بالاى ديگرى است سپس حضرت يك دست خود
را بر ديگرى نهاد و فرمود:
اين چنين! ... پائينترين طبقه، «جهنم» است، و بالاى آن «لظى» و بالاتر از آن
«حطمه» و بالاى آن «سقر»، و بالاتر از آن «جحيم»، و بالاى آن «سعير» و بالاى آن
«هاويه» است (ولى در بعضى از روايات آمده كه پائينترين نقطه آن «هاويه» و
بالاترين نقطه آن «جهنم» است). [1]
مانعى ندارد كه اسامى هفتگانه فوق، گاه بر تمام جهنم اطلاق گردد و گاه بر بخشى
از دوزخ، همانگونه كه در نامهاى دنيا نيز ديده مىشود كه گاه يك نام بر مجموعه
يك استان و گاه بر خصوص شهرى كه بخشى از استان است اطلاق مىشود.
***
اوصاف جهنم
در مجموع، از آيات مربوط به دوزخ و نامها و اوصاف آن استفاده مىشود كه دوزخ
يك كانون هولناك مجازات است، آتشى سوزان آن را پر كرده، و داراى درها و طبقات
گوناگون است، ولى نه آتشى همچون آتش دنيا، بلكه آتشى با مشخصات زير:
1- هيزم و آتشگيره آن سنگها و انسانهاست!.
2- آتشى است كه از دلها سر مىزند و نخستين جرقههايش در قلوب ظاهر مىگردد!.
3- آتشى است درهم شكننده و در هم كوبنده.
4- آتشى است داراى درك كه گنهكاران را به سوى خود فرا مىخواند!.
5- هنگامى كه اين آتش مستحقان خود را از دور مىبيند صداى وحشتناك و خشم آلودش
كه با نفس زدنهاى شديد همراه است شنيده مىشود (اذا رَاتْهُمْ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَها تَغُيّظاً وَ زَفيراً) (فرقان- 12).
6- آتشى است متحرك چنانكه مىفرمايد: «در آن روز جهنم را حاضر مىكنند، و آن روز
انسان متذكر
[1]. مجمعالبيان، جلد 5 و 6، صفحه
338- نورالثقلين، جلد 3، صفحه 19 حديث 64- در حديث 60 نيز در همين زمينه حديث
مبسوطى از امام باقر عليه السلام نقل شده است.