يعنى نگاه كردن با چشم دل به جمال بى‌مثال پروردگار و شهود باطنى صفات جمالى و جلالى حق كه يك لحظه آن به تمام نعمت‌هاى مادى بهشت مى‌ارزد.

البته پيداست كه در آن ميحط پاك، تقاضاى روح و نفس بهشتيان چيزى جز پاكى‌ها و لذاتى كه در شأن يك انسان پاك است نخواهد بود و بنابراين عموميت آيه هيچ استثنايى ندارد، و نيازى به توجيهات اين و آن نيست كه آيا اين آيه شامل تقاضاى نامطلوب نفس نيز مى‌شود؟!.

به هر حال شبيه همين معنا در آيه 31 فصلت نيز آمده است مى‌فرمايد وَلَكُمْ فيها ما تَشْتَهي انْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فيها ما تَدَّعُونَ‌ «براى شما هرچه بخواهيد در بهشت فراهم است و هر چه طلب كنيد به شما مى‌دهند». [1]

بعضى از مفسّران گفته‌اند كه جمله اوّل اشاره به تمام نعمت‌هاى مادى بهشت است، و جمله دوّم اشاره به مواهب معنوى، به قرينه آيه 10 سوره يونس‌ دَعْواهُمْ فيها سُبْحانَكَ اللهُمَّ وَ تَحِيَّتُهُمْ فيها سَلامٌ وَ آخِرُ دَعْواهُمْ انِ الحَمْدُ للَّه‌رَبِّ العالَمينَ: «گفتار و دعاى آنها در بهشت اين است كه «خداوندا منزهى تو» و تحيت آنها سلام است، و آخرين دعاى آنها اينكه حمد مخصوص پروردگار جهانيان مى‌باشد».

اين تفسير با توجه به اينكه شهوت نفس بيشتر در مورد مسائل مادى به كار مى‌رود و دعا در مسائل معنوى بسيار مناسب به نظر مى‌رسد.

و در تعبير ديگر در آيه 102 انبياء مى‌خوانيم: وَهُمْ فيما اشْتَهَتْ انْفُسُهُمْ خالِدُونَ: «بهشتيان در آنچه دلشان مى‌خواهد جاودانه متنعم هستند».

علاوه بر آيات فوق آيات ديگرى نيز در قرآن مجيد در اين زمينه وارد شده كه با تعبير تازه‌اى از اين مسأله ياد مى‌كند و مى‌گويد: «هرچه آنها بخواهند در آنجا هست» (لَهُمْ فيها ما يَشاؤُنَ) (نحل 31).

عين اين تعبير در 16 فرقان آمده است و با مختصر تفاوتى در سه سوره ديگر از قرآن نيز به چشم مى‌خورد (زمر 34، شورى 22، و ق 35).

از مجموع آنچه در اين فصل گفته شد به خوبى روشن مى‌شود كه براى نعمت‌هاى بهشتى‌ هيچگونه محدوديتى وجود ندارد، نه از نظر مقدار، نه كيفيت و نوع، و نه زمان و نه، مكان بنابراين آنچه در فصول گذشته بيان شد در واقع ذكر نمونه‌هاى روشنى از آن است كه درك و تشخيص آن براى مردم اين جهان به‌

[1]. «يَدُعُون» از ماده‌ «ادّعاء» (افتعال از دعاء) به معناى خواستن و طلب كردن چيزى است.