ما سرازيرند به اينجا رسيده‌اند كه عناصر تركيبى كواكب آسمان شبيه اجزاى تركيبى كره زمين است، و هماهنگى عجيبى از اين نظر در مجموعه كرات و ستارگان جهان حكمفرما است.

8. قوانين مختلفى كه بر جهان حكومت مى‌كند مانند قانون جاذبه و سرعت نور و قوانين حركت و مانند آن، همه‌جا يكسان است، و از فرمول واحدى تبعيّت مى‌كند، و لذا دانشمندان از آزمايش روى يك يا چند نمونه در كره زمين، قانون بزرگى را كشف مى‌كنند كه بر تمام عالم هستى حاكم است، همان‌گونه كه نيوتن قانون معروف جاذبه عمومى را كه مربوط به تمامى منظومه‌ها و كهكشان‌ها است از سقوط يك سيب از درخت كشف كرد!

خلاصه اين‌كه همانطور كه در نخستين آيه از آيات اين بخش خوانديم در خلقت خداوند رحمان تفاوتى نمى‌بينيم، و فطور و شكافى وجود ندارد، و هر قدر علم و دانش بشرى پيشرفت بيشترى مى‌كند عظمت و عمق اين آيه روشن‌تر مى‌شود، و اين هماهنگى و وحدت دليل روشنى بر وحدت خالق و آفريدگار جهان است.

2. توضيح برهان تمانع‌

برهان تمانع كه گاه از آن به برهان ممانعت يا برهان وحدت و هماهنگى تعبير مى‌كنند از دو مقدّمه تركيب يافته: نخست انسجام و وحدت و هماهنگى در جهان آفرينش كه در بحث قبل گفته شد، و ديگر اين‌كه اگر بر اين عالم دو يا چند