24- تفسير به رأى يعنى چه؟

سؤال‌

در روايات متعدّدى وارد شده است كه كسى حق ندارد قرآن را به رأى و نظر خويش تفسير كند و اگر كسى دست به چنين كارى بزند، جايگاه او آتش دوزخ است؛ مقصود از «تفسير به رأى» چيست؟

پاسخ‌

مفسّران و دانشمندان اسلامى بر اين نظر اتّفاق دارند كه هيچ فردى حق ندارد آيات قرآن را با نظر و رأى شخصى خود تفسير نمايد و احاديث زيادى در اين باره نقل شده است كه نمونه‌هايى را در اين‌جا نقل مى‌كنيم:

1-/ رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: «مَنْ فَسَّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْيِهِ فَلْيَتَبَوَّا مقْعَدَهُ مِنَ النّار؛ هركس قرآن را به رأى خويش تفسير كند، براى خود جايى در آتش دوزخ انتخاب كرده است.» [1] 2-/ مَنْ قالَ فِى الْقُرآن بِرَأْيِهِ‌ [2] فَلْيَتَبَوَّا مقْعَدَهُ مِنَ النّار؛ هركس قرآن را به‌

[1]. در بسيارى از كتاب‌هاى علمى، اين حديث از پيامبر نقل شده است.

[2]. در تفسير قرطبى به نام «الجامع لاحكام القرآن» جلد 1، صفحه 32، به جاى لفظ «برأيه» كلمه «برأى» آمده است و در مجمع‌البيان، جلد 1، صفحه 9، به جاى آن، لفظ «بغير علم» يعنى ظن و ..