نام کتاب : پاسخ به پرسشهاى مذهبى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 504
بايستد، به واسطه كروى بودن زمين، هنگام غروب آفتاب، چنين به نظرش مىرسد كه
خورشيد آهسته آهسته در انتهاى افق به دريا فرو مىرود، از اين جهت قرآن مجيد نيز
آن حالت و احساس ذوالقرنين را اين طور بيان مىكند: «چنين احساس كرد كه خورشيد در
آب تيرهاى فرو مىرود».
روى اين حساب، آيه فوق با كرويّت زمين كاملًا سازگار است و منظور از (عين
حمئة) همان دريا خواهد بود كه خورشيد در انتهاى افق آن، غروب مىكند.
ولى چرا قرآن از آب دريا به «عين» تعبير كرده، سؤال ديگرى است كه مفسّران اين
طور توضيح دادهاند: يكى از معانى هفتگانه «عين» آب كثير و محلّ ريزش آب است. از
آنجا كه آب درياها و اقيانوسها زياد است و آب جوىها و نهرها و رودها و شطها
معمولًا به درياها مىريزد و آب درياها نيز به اقيانوسها اتصال پيدا مىكند، از
اين جهت قرآن از آن به «عين» كه به معناى آب زياد و مصبّ آبهاست، تعبير نموده است.
امّا اين كه چرا قرآن از آب درياها تعبير به آب تيره كرده، چند علّت براى آن
مىتوان گفت:
1-/ آبهاى ساحل دريا در اثر ريزش آبهاى گل آلود رودها و در اثر گل و لاى
ساحلى، تيره و صورتى شبيه به گل آلود، به خود مىگيرد.
2-/ وقتى كه خورشيد به هنگام غروب به آب دريا مىتابد، آب دريا رنگ تيرهاى به
خود مىگيرد. از اين جهت قرآن آن را تشبيه به آب گل آلود كرده است.
3-/ هر قدر آب زيادتر و عميقتر باشد، در اثر شدّت كبودى سياه به نظر مىرسد و
چون آب دريايى كه ذوالقرنين مىديده زياد بوده، از جهت اين كه صورتى شبيه سياهى به
خود گرفته بوده، قرآن از آن تعبير به «آب مخلوط با گِل سياه» كرده است. [1]
[1]. تفسير مراغى، ج 16، ص 17؛ تفسير
مجمع البيان، ج 7، ص 490؛ طنطاوى، ج 9، ص 200، المنجد، ذيل كلمه حمئة و عين؛
مفردات راغب، قصص قرآن، ذيل كلمه ذوالقرنين.
نام کتاب : پاسخ به پرسشهاى مذهبى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 504