69- جاى عفو و قصاص كجاست؟

سؤال‌

قرآن مجيد از يك طرف مردم را دعوت به قصاص نموده و آن را مايه حيات و وسيله بقا در روى زمين مى‌داند، آن‌جا كه مى‌گويد: «وَلَكُمْ فِى الْقِصاصِ حَيوة يا اولِى الالْبَابِ؛ و براى شما در قصاص، حيات و زندگى است اى صاحبان خرد! [1]»

در مورد ديگر از عفو و اغماض ستايش مى‌كند و مردم را به عفو و گذشت دعوت مى‌نمايد، مثلًا مى‌فرمايد: «وَالْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعافِينَ عَنِ النَّاسِ؛ و خشم خود را فرو مى‌برند و از خلاف‌هاى مردم در مى‌گذرند. [2] آيا اين دو دستور با هم منافاتى ندارند؟

پاسخ‌

اوّلًا: نكته قابل توجّه اين است كه تشريع بسيارى از قوانين اثر اجتماعى و روانى دارد اگر چه از قانون عملًا كمتر استفاده شود؛ مثلًا، همين اندازه كه اسلام اجازه مى‌دهد اولياى مقتول قاتل را قصاص كنند، كافى است افرادى كه مى‌خواهند دست خود را به خون ديگرى آلوده كنند، در برابر چشم خود حقّ‌

[1]. سوره بقره، آيه 179.

[2]. سوره آل‌عمران، آيه 134. در قرآن مجيد در زمينه عفو، آيات متعدّدى وارد شده كه از باب اختصار به آيه فوق اكتفا شده است.