بدين ترتيب خاك تميز، پس از آب-/ كه مهم‌ترين وسيله شستشوى طبيعت و مبارزه با پليدى‌ها و ميكروب‌هاست-/ يك عامل تطهير و مبارزه با ميكروب است.

با توجّه به اين حقيقت مهم، معلوم مى‌شود كه دستور اسلام در مورد تيمّم بر خاك-/ در صورت دسترسى نداشتن به آب-/ كاملًا با كشف علوم طبيعى مطابق است.

نكته اساسى‌ در اين باره كاملًا بايد مورد توجّه قرار گيرد اين است كه در قرآن در آيه مربوط به تيمّم، پاكيزه بودن خاك شديداً تأكيد شده و چنين آمده: «فَتَيَمَّوُا صَعِيداً طَيِّباً؛ با خاك پاكى تيمّم كنيد». [1] در اخبارى كه از پيشوايان دينى ما در مورد اين دستور مذهبى نقل شده، پاكى و تميزى خاك تيمّم صريحاً سفارش شده است؛ در كتاب «وسايل الشّيعه» دو حديث از امام صادق عليه السلام در اين باره نقل شده كه فرمود: خاك تيمّم را از زمين‌هايى كه زير پاى مردم است و مردم روى آن رفت و آمد مى‌كنند تهيّه نكنيد». [2] اين تأكيد براى اين است كه خاكى كه در اين زمين‌هاست غالباً در معرض آلوده شدن و كثافت است؛ ولى خاك‌هايى كه در زير پاى مردم نبوده و در نتيجه دور از دسترس است، غالباً تميز و پاكيزه مى‌باشد.

[1]. سوره نساء، آيه 43.

[2]. وسايل الشّيعه، ج طهارت، باب تيمّم.