5- معاد جسمانى و روحانى‌

سؤال‌

چرا «معاد» و «معراج» روحانى را فقها رد مى‌كنند در صورتى كه برخى از فلاسفه گذشته قائل به اين مطلب بوده و دلايلى هم بر اين مطلب اقامه كرده‌اند؟

پاسخ‌

البتّه منظور كسانى كه معاد روحانى را انكار مى‌كنند اين نيست كه معاد را منحصراً جسمانى بدانند، بلكه منظور معاد جسمانى و روحانى هر دو است؛ يعنى، در قيامت هم روح و هم جسم بار ديگر باز مى‌گردند و پاداش‌ها و كيفرها و نتايج كارهاى خود را خواهند ديد. اين موضوع در ميان بزرگان فلاسفه اخير نيز به عنوان يك اصل مسلّم شناخته شده است. در قرآن مجيد نيز آيات فراوانى است كه معاد جسمانى را صريحاً اثبات كرده است كه در كتب عقايد مشروحاً بيان شده، از جمله آيات آخر سوره «يس» است كه با چند بيان مختلف اين موضوع را تعقيب مى‌كند.

امّا در مورد انكار معراج جسمانى بايد توجّه داشت كه اين نظريّه براساس‌