1- چگونه «عدم و نيستى» مى‌تواند منشأ و سرچشمه «وجود و هستى» باشد؟

سؤال‌

خدا پرستان معتقدند خدا جهان را از عدم آفريد، بنابر اين چگونه «عدم» مى‌تواند منشأ «وجود» باشد و «نيستى» سرچشمه «هستى» گردد؟

پاسخ‌

پرسش فوق يكى از اشكالات مادّيهاست. از آن‌جا كه آنان مادّه را قديم و ازلى مى‌دانند و مى‌گويند كه مادّه مسبوق به عدم نبوده، از اين راه خود را از اشكال مزبور نجات داده و سؤال را متوجّه ما نموده، مى‌گويند: هرگاه مادّه اجسام وجود نداشته و بعداً به وجود آمده است، چگونه وجود از عدم آفريده شده و نيستى سرچشمه هستى گرديده است؟

پاسخ اين سؤال اين است كه مادّيها به مقصود خداپرستان از اين جمله كه «خدا جهان را از عدم آفريد» درست پى نبرده‌اند و تصوّر كرده‌اند كه لفظ «از عدم» مانند «از چوب» و يا «از آهن» در مثال‌هاى زير است. مثلًا مى‌گويند: اين در و پنجره از چوب است، ماشين آلات آهن است، اين خانه از سنگ و گل است، البتّه در اين مثال‌ها، چوب و آهن و سنگ علّت مادّى، و هر سه، مادّه تشكيل دهنده‌