اين سلامت است، امّا چندان مهم نيست. مهم آن است كه در بين مردم باشيم ولى آلوده نشويم.

به هر حال راه اوّل انزوا و گمنام بودن است و راه دوم تسلّط بر نفس كه انسان در عين زيستن در قلب اجتماع بتواند خود را كنترل كند.

البتّه اين كار دشوار است كه انسان على‌وار بگويد:

«لا يَزيدُني كَثرَةُ النّاسِ حَولي عِزَّةً وَلا تَفَرُّقُهُم عَنّي وَحشَةً»

. [1] اين مقام بسيار بزرگى است كه چه مردم اطراف او جمع شوند و چه پراكنده، برايش هر دو حالت يكسان باشد. البتّه گفتن آن آسان و رسيدن به آن مشكل است و جز با استمداد از لطف الهى و خودسازى امكان‌پذير نيست.

خودستايى‌

زشتى اين كار تا بدان پايه است كه به صورت ضرب‌المثل درآمده كه:

«تَزكِيَةُ المَرءِ نَفسَهُ قَبيحَةٌ

؛ خودستايى زشت و ناپسند است».

سرچشمه اصلى اين عمل ناپسند عدم شناخت خويشتن است، چرا كه اگر انسان خود را به‌خوبى بشناسد حقارت خود را در برابر عظمت پروردگار و ناچيز بودن اعمالش را در برابر مسؤوليّت‌هاى سنگينى كه برعهده دارد و نعمت‌هاى عظيمى را كه خدا به او بخشيده بداند، هرگز در جادّه خودستايى گام نخواهد گذاشت.

غرور و غفلت و خودبرتربينى و تفكّرات جاهلى نيز انگيزه‌هاى ديگرى براى اين كار زشت است.

از آنجا كه خودستايى بيانگر اعتقاد انسان به كمال خويشتن است، مايه عقب‌ماندگى اوست، زيرا رمز تكامل، اعتراف به تقصير و قبولى وجود نقص‌ها و ضعف‌هاست؛ به همين دليل، اولياى خدا هميشه معترف به تقصير خود در

[1]. نهج‌البلاغه، نامه 36.