آزار مؤمن، هتك مؤمن كه در همين جمله ممكن است هر سه عنوان مترتّب شود، زيرا اين جمله هم هتك مؤمن است، هم اشاعه فحشاست و هم اگر به گوش او برسد آزار و ايذاءِ مؤمن است. بعضى خيال مى‌كنند با كلمه «مى‌گويند» از دروغ نجات پيدا مى‌كنند.

با نهايت تأسّف، تقواى زبان در زمان ما كم است. خصوصاً اگر كسى خطّش يا سليقه‌اش با ديگرى مخالف باشد به خود اجازه مى‌دهد كه هر نسبت و تهمتى را به او بدهد. البتّه اگر تقواى زبان كم شود، لطف خدا هم بر امّت كم مى‌شود. وقتى مردم حيثيّت همديگر را رعايت نكنند، خداوند هم آبروى آنها را حفظ نخواهد كرد و لطفش را از چنين جمعيّتى برمى‌دارد. ما در فقه مى‌گوييم:

«حُرمَةُ مالِ المُؤمِنِ كَحُرمَةِ عِرضِهِ وَدَمِهِ‌

؛ احترام مال مؤمن مانند احترام آبرو و خونش است».

در اينجا آبرو و خون در كنار هم است كه گاهى كشتن شخصيّت يك انسان از كشتن جسم او مهم‌تر است. برخى حاضرند بميرند ولى آبرويشان نرود. لذا حفظ آبروى ديگران بسيار مهم است. البتّه اگر اين عناوين بر كلمه «مى‌گويند» بار نشود مانعى ندارد.

اميد است كه همه ما آن جمله حضرت را كه مى‌فرمايد:

«اللّسانُ كَلبٌ عَقُورٌ

؛ زبان سگ درنده است» [1] در نظر داشته باشيم، چون اگر آن را به بند نكشد، نه‌تنها ديگران بلكه خودش را هم مى‌درد.

عيب‌هاى پرحرفى، در سخنان امام على عليه السلام‌

«مَن عَلِمَ أنَّ كَلامَهُ مِن عَمَلِهِ قَلَّ كَلامُهُ الّا فيما يَعنيهِ‌

؛ هر كه بداند كه گفتارش از كردار اوست (و بازخواست خواهد شد،) كم گويد، مگر در آنچه به كارش آيد». [2]

«مَن كَثُرَ كَلامُهُ كَثُرَ خَطَؤُهُ وَمَن كَثُرَ خَطَؤُهُ قَلَّ حَياؤُهُ وَمَن قَلَّ حَياؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ وَمَن قَلَ‌

[1]. بحارالانوار، ج 71، ص 287.

[2]. نهج البلاغه، حكمت 349.