مى‌شود و در پيشگاه خداوند چيزى بر او مخفى نمى‌مانَد.

يكى از بزرگ‌ترين عذاب‌هاى قيامت كه حتّى از عذاب جهنّم بدتر و بزرگ‌تر است عذاب رسوايى است. بسا كسانى كه مردم را دعوت به نيكى‌ها مى‌كردند و پيشواى جمعيّت بودند و مردم دست آنها را مى‌بوسيدند و حتّى مردم از لباس آنها تبرّك مى‌جستند و به لباس و قندى كه آب دهانى به آن بزنند و به نيم‌خورده آنها ...، امّا روز قيامت مى‌بينيم همو كه در اين دنيا اين‌همه به او احترام مى‌گذاشتند و داراى مقام و موقعيّت بزرگى هم بود اكنون در جهنّم است، ولى مردمى كه به او و آثارش تبرّك مى‌جستند در بهشت‌اند و اين رسوايى خود بزرگ‌ترين عذاب است. بنابراين خودت را آماده كن و ظاهر و باطنت را يكى كن، تا در آن روز رسوايى پيش نيايد.

من عقيده‌ام اين است كه انسان بايد در زندگى مبنايى داشته باشد و آن اين است كه هر كارى مى‌كند بايد چنان باشد كه اگر آشكار شود و در بلندگو آن را اعلان كنند ترسى نداشته باشد، چون اگر اين‌گونه شد هم براى دنيا و هم براى آخرتِ انسان خوب است.

مسأله عرض اعمال‌

در ميان پيروان مكتب اهل‌بيت با توجّه به اخبار فراوانى كه از امامان عليهم السلام رسيده، عقيده معروف اين است كه پيامبر صلى الله عليه و آله و امامان از اعمال همه امّت آگاه مى‌شوند. يعنى خداوند از طريق خاصّى اعمال امّت را بر آنها عرضه مى‌دارد.

رواياتى كه در اين باره نقل شده بسيار است و شايد به حدّ تواتر باشد، از جمله از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود:

«تُعرَضُ الأعمالُ عَلى‌ رَسولِ اللّهِ اعمالُ العِبادِ كُلَّ صَباحٍ ابرارُها وَفُجّارُها فَاحذَروها وَ هُوَ قَولُ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ:

«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ» [1]

وَسَكَتَ‌

؛ تمام اعمال مردم هر روز صبح بر رسول خدا عرضه‌

[1]. سوره توبه، آيه 105.