اگر فردايى باشد كار فردا را انجام بده و امروز كار امروز را و اگر فردايى نبود پشيمانى ندارد لااقل كار امروز را انجام داده‌اى. يكى از تسويلات نفس يا شيطان يا هر دو، عاملى است به نام «تسويف».

عوامل تسويف‌

الف) گاه انسان نمى‌خواهد بگويد كه من كار نمى‌كنم، امّا قلبش هم راضى نيست كه ترك كند و در عين حال در عمق دلش اين است كه آن كار را نكند.

ب) گاهى عامل تنبلى است.

ج) گاهى ترس است.

همه اينها سبب مى‌شود كه پديده‌اى به نام «تسويف» (يعنى امروز و فردا كردن) پيدا شود. يعنى گاهى مرد عمل نيست و وجدانش هم قانع نمى‌شود كه بگويد مرد عمل نيستم، لذا به پديده تسويف پناه مى‌بَرد.

يا مرد ترسويى است ولى نمى‌خواهد بگويد مى‌ترسم لذا به تسويف پناه مى‌بَرد.

خلاصه تسويف پوششى است براى نقطه‌ضعف‌هاى مختلف انسان كه روى همه آنها پرده مى‌كشد و خودش را فريب مى‌دهد كه من مرد عملم، امّا امروز دير نمى‌شود و فردا انجام مى‌دهم.

فى‌المثل كسى كه اهل شهوت و هوى‌و هوس است وقتى او را نصيحت مى‌كنند كه توبه كند تحت تأثير قرار مى‌گيرد، ولى خودش را فريب مى‌دهد و مى‌گويد توبه مى‌كنم! امّا توبه را به امروز و فردا مى‌اندازد.

بنابراين يكى از پديده‌هاى خطرناك روانى انسان و به عبارت ديگر از جمله تسويلات شيطان و نفس كه بسيار خطرناك است، موضوع تسويف است كه هم دنياى انسان را خراب مى‌كند و هم آخرت انسان را، زيرا هر كار خوبى را به او پيشنهاد كنى مى‌گويد إن شاء اللّه در آينده، يا وقتى به او مى‌گوييم فلان‌كار بد را ترك كن مى‌گويد إن شاءاللّه در آينده ترك مى‌كنم، امّا همين طور ادامه مى‌دهد